Het is vandaag de naamdag van Sint-Laurentius. Laat ons even terug in de tijd gaan, naar Rome, in de derde eeuw na Christus. Een van de bekendste  martelaren uit die tijd was (Sint-)Laurentius, aartsdiaken te Rome en vertrouwensman van paus Sixtus II. De Heilige Laurentius is de patroonheilige van de archivarissen, boekhouders ("Allen die werkzaam zijn met de pen"), koks en... de armen.

Een jaar voor Laurentius' dood ontnam keizer Valerianus I de christenen niet alleen het recht van vergadering, maar sloot hij hun godshuizen en verbood hen de eigen begraafplaatsen te gebruiken. In 258 droeg paus Sixtus II toch het H. Misoffer op in de catacomben van Pretextatus, waarmee hij dus de wet van de keizer met voeten trad. Sixtus werd verraden en samen een aantal diakens ter dood gebracht. Ook Laurentius werd gevangengenomen, maar niet dadelijk ter dood gebracht.

Keizer Valerianus eiste van hem dat hij eerst alle rijkdommen van de kerk, de kostbare gouden en zilveren vaten en ook de heilige boeken die onder zijn hoede gesteld waren, aan hem overhandigde. Keizer Valerianus vermoedde dat Laurentius dat zijn gevangene veel geld en goederen tot zijn beschikking had. Waarop Laurentius verlof vroeg om het gevraagde op te halen, wat hij dan ook kreeg. Maar in plaats van alles te verzamelen voor de keizer, deelde hij alle bezittingen uit aan de armen in Rome. Toen hij met lege handen, maar met een grote groep arme mensen terugkeerde verklaarde hij naar verluidt, wijzend op de stoet van mensen: "Zie daar de schatten van de Kerk." Daarop liet keizer Valerianus hem folteren, door hem te roosteren boven een vuur. Vandaar dat de heilige steevast wordt afgebeeld met een rooster. Zijn voorspraak wordt ingeroepen tegen brandwonden en allerlei huidziekten. Daarnaast werd zijn voorspraak gevraagd voor de zielen in het vagevuur...

En in Brussel werd gisteren de Meyboom opnieuw geplant. Elk jaar gaat deze stoet uit op 9 augustus – op de vooravond van Sint-Laurentius. Het gebeuren wordt georganiseerd door de Gezellen van Sint-Laurentius, die zich beroepen op een oude, gelijknamige organisatie die deel uitmaakte van de Gilde van de Kruisboogschutters van de Onze-Lieve-Vrouw. Over de oorsprong van deze immens populaire optocht tast men eigenlijk in het duister. Er zijn verschillende verklaringen die de aanleiding van dit eeuwenoude feest  toelichten. In 1213 zouden de Brusselaars een aanval van de Gentenaars hebben afgeslagen, waarna de hertog van Brabant, Jan II, hen het voorrecht gaf om een kruisbooggilde op te richten. Die zou voortaan instaan voor de verdediging van de stadswallen. Een andere versie van het verhaal plaatst de Leuvenaars tegenover de Brusselaars, met een conflict over een belasting of een mislukte trouwpartij, al naargelang de versie. Ook over de exacte datering zijn historici het allesbehalve eens.

’s Ochtends vroeg blazen de ‘Buumdroegers’ – de dragers van de boom – al verzamelen in een café. Van daaruit trekken ze naar het Terkamerenbos om hun boom te kappen. Eigenlijk zijn het drie à vier bomen, kwestie van geen enkel risico te nemen onderweg. Het is steeds een mooie, rechte beuk die hiervoor gebruikt wordt. En aan de rand van het Terkamerenbos start de tocht langsheen de diverse Brusselse gemeentehuizen en cafés. Aan het gemeentehuis van Schaarbeek vervoegen de ‘gardevils’ – bewakers, zeg maar – de stoet. Zij waken erover dat de ‘Leuvenisten’ – inwoners van Leuven, de erfvijand – niet met de boom aan de haal gaan. Dat gebeurde slechts één keer, in 1939. Maar gezien de ‘reserveboom’ toen ook gekapt was, kon het gebeuren gewoon plaatsvinden. Gaandeweg vervoegen meer en meer gezelschappen de optocht. Aan de Grote Markt komen ook de ‘Poepedroegers’ – de dragers van de Brusselse reuzen – erbij en wordt de boom aan de burgemeester voorgesteld. Van daaruit gaat het naar de Zandstraat, waar de boom moet worden opgericht voor 17 uur.  Dat is al 700 keer gelukt maar je weet maar nooit...

Welke tradities, getuigenissen, gebeden , spreuken of andere 'sporen' zijn er in jouw gemeente of regio aan deze patroonheilige van de armen gerelateerd? Toon en deel ze op Erfgoeddag!

Afbeeldingen:
(boven) Een fragment van 'De marteling van Sint-Laurentius', een schilderij dat door de Osservatore Romano, de krant van het Vaticaan, was aangekondigd als een 'nieuwe Caravaggio'. De melding van de ontdekking, uitgerekend in het jaar dat Italië met veel luister de vierhonderdste sterfdag van de barokschilder herdenkt, had hoop gewekt bij heel wat Caravaggio-fans. Het doek in kwestie is al vele jaren in het bezit van de Gesù, de Romeinse jezuïetenkerk. Bij een recente restauratie kwamen
dramatische licht- en schaduweffecten aan het licht die aansluiten bij de stijl van Caravaggio.

(onderaan) Een middeleeuwse afbeelding van de marteling van Sint-Laurentius.