Bij machte van het Koninklijk Besluit van 29 november 1914 werd sergeant Ferdinand Willems het Kruis van Ridder in de Leopoldsorde verleend. “Pour les preuves de sang-froid, d’énergie et de courage qu’il a données à diverses reprises au cours des missions difficiles et dangereuses dont il avait été chargé,” luidt het plechtstatig. Naar aanleiding van Erfgoeddag zoomt de Dienst Oorlogsgraven van het Instituut voor Veteranen – NIOOO in op deze bijzondere onderscheiding.

Voor het volledige verhaal moet je op Erfgoeddag naar de militaire begraafplaatsen in De Panne en in Adinkerke. Zowel in De Panne als in Adinkerke liggen er - tussen hun strijdmakkers - vier helden uit de Eerste Wereldoorlog begraven die elk een bijzonder ereteken hebben ontvangen: het Kruis van Ridder in de Leopoldsorde. Tijdens een wandeling vertellen personeelsleden van het Instituut aan het graf van deze gesneuvelden hun verhalen. Je krijgt heel wat uitleg, zowel over eretekens, de militaire begraafplaatsen als de werkwijze van de Dienst Oorlogsgraven.

Een tipje van de sluier: het verhaal van Ferdinand Willems.

Hierbij al een eerste verhaal. Of althans hoe het heldenverhaal van Ferdinand Willems begonnen is. Willems werd geboren op 22 juli 1893 te Sint Jans Molenbeek. Op 1 oktober 1911 nam hij vrijwillig dienst bij het Regiment Genietroepen voor de duur van een militietermijn. Op 3 juli 1912 ging hij over naar de ‘Compagnie der Spoorwegtroepen’ waar hij op 15 juni 1913 tot korporaal werd bevorderd. Op nieuwjaarsdag 1914 werd hij bevorderd tot sergeant.

Tijdens de eerste weken van de oorlog werkte hij voor luitenant Michel bij de inlichtingsdienst. Een vrij uitgebreid rapport over deze periode werd opgesteld door zijn compagniecommandant:

“Op 12 september maakte sergeant Willems deel uit van een detachement dat werd bevolen door luitenant Michel. Hij moest de spoorwegbrug van Aalst vernietigen. Hij werd door zijn chef vanuit Gent op verkenning gestuurd naar Zottegem. Het was de bedoeling om de aanwezigheid te controleren van een Duitse colonne die daar was gesignaleerd. Sergeant Willems vertrok per automitrailleur en bereikte de Duitse colonne ter hoogte van 'Vijf Huizen' op de weg van Gent naar Aalst. Deze colonne, samengesteld uit twee compagnies, werd door sergeant Willems aangevallen en verloor ongeveer 70 manschappen. Sergeant Willems bereikte Gent terug op 13 september in het gezelschap van soldaat Desir. Hij begaf zich in burgerkledij naar Aalst om er de te vernietgen brug te verkennen. Tijdens de nacht van 13 op 14 september begaf het detachement zich naar Aalst en, dankzij de inlichtingen ingewonnen door sergeant Willems  slaagde ze erin de brug op te blazen.

Op 16 september kreeg luitenant Michel de opdracht om bepaalde verbindingslijnen achter de vijandelijke linies in de omgeving van Luik te vernietigen. Deze officier begaf zich, samen met sergeant Willems, in burgerkledij naar Luik.Maar de opdracht kon niet worden uitgevoerd omdat de inlichtingen vanwege de spionagedienst niet klopten. De noodzakelijke explosieven werden niet gevonden op de afgesproken plaats.

Op 24 september werd luitenant Michel belast met de opdracht om obstakels te plaatsen op de spoorlijn tussen Enghien en Ath. Hij gaf het bevel aan sergeant Willems om twee treinen - samengesteld uit drie locomotieven en wagons met zand - te lanceren vanuit het station van Geraardsbergen dat net door de vijand was verlaten. Deze operatie slaagde perfect, de treinen ontspoorden in het station van Halle en veroorzaakten volgens de inlichtingen die ons bereikten, serieuze versperringen.

Op 8 oktober te Antwerpen maakte sergeant Willems deel uit van een detachement dat de opdracht had om de petroleum- en olietanks te vernietigen. Die morgen, omstreeks 10 uur, stuurde de vijand vanuit Lier een trein gevuld met explosieven die ontspoorde en ontplofte in het station van Hoboken. Sergeant Willems, die zich in de nabijheid bevond, werd omver geworpen en zwaar door elkaar geschud. Hij weigerde zich te laten verzorgen en zette de tanks in lichterlaaie.”

Bij Koninklijk Besluit van 29 november 1914 werd hem het Kruis van Ridder in de Leopoldsorde verleend wegens: “Pour les preuves de sang-froid, d’énergie et de courage qu’il a données à diverses reprises au cours des missions difficiles et dangereuses dont il avait été chargé.” Ondanks het feit dat hij weigerde om zich te laten verzorgen, werd hij toch geëvacueerd naar de achterhoede. Hij kwam terecht in Brugge waar...

Wil je het verdere verloop kennen van de heldendaden van Ferdinand Willems? Kom dan zeker naar de het begeleid bezoek aan de militaire begraafplaatsen in De Panne en in Adinkerke op Erfgoeddag. Alle info hierover volgt bij de bekendmaking van het programma, eind maart.

Eervolle onderscheidingen

In België bestaan er drie nationale orden van eervolle onderscheidingen. Dit zijn in stijgende 'waarde' de Orde van Leopold II, de Kroonorde en de meest waardevolle: de Leopoldsorde.

Een onderofficier, korporaal of soldaat die sneuvelde tijdens de Eerste Wereldoorlog kreeg als vereremerking het Kruis van Ridder in de Orde van Leopold II. Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd er aan een 250-tal onderofficieren, korporaals en soldaten het Kruis van Ridder in de Leopoldsorde (een onderscheiding die zeker twee stappen hoger is dan wat een gesneuvelde kreeg) uitgereikt voor betoonde moed. Heel wat van deze eretekens werden postuum verleend. Meestal gebeurde de uitreiking door de koning zelf.


Dienst Oorlogsgraven in een notedop

De Dienst Oorlogsgraven staat in voor tal van taken. Zo controleert deze onder meer het onderhoud van de graven van de soldaten gestorven in de twee wereldoorlogen en beantwoordt men vragen van particulieren en overheden betreffende overleden soldaten en het onderhoud van hun graf.

Voor meer info kan je terecht bij het Instituut voor Veteranen-NIOOO - Dienst Oorlogsgraven , Regentlaan, 45-46, 1000 Brussel. Tel. 02 227 63 34, e-mail didier [dot] pontzeele [at] warveterans [dot] be

Afbeeldingen:
(bovenaan) Foto van het Kruis van Ridder in de Leopoldsorde (c) Instituut voor Veteranen-NIOOO
(onderaan) Graf van een Belgische soldaat en twee illustraties uit 's Lands Glorie: 'de Onbekende Soldaat' en 'Triomf' (c) Artis Historia