Het Grootseminarie te Brugge bewaart een unieke reeks schilderijen, waarvan de oudste stammen uit de periode dat de Abdij Ten Duinen nog in Koksijde gevestigd was - de 15e eeuw dus. Dit zijn de 'grisailles' die de graven van Vlaanderen in combinatie met de abten van Ten Duinen afbeelden. De decision makers van die tijd, met andere woorden.

Maar wat zijn dat nu, 'grisailles'? Even op Wikipedia kijken: "Een grisaille is een schilderij waarin men geen natuurlijke kleuren aanbrengt maar zich beperkt tot de weergave van de dingen in alle mogelijke schakeringen van dezelfde kleur, meestal grijs of bruin. Deze techniek heeft haar wortels in de oudheid maar werd vooral van de 15e tot de 18e eeuw toegepast.” Waarvan akte in het Koksijde van de 15e eeuw.

Imitaties

De bedoeling van een grisaille was een sculptuur of een reliëf in steen, hout of brons te imiteren. Deze techniek uit de klassieke oudheid werd in de middeleeuwen overgenomen en herwon aan belangstelling tijdens de renaissance. De grisailletechniek komt op grote schaal voor bij de Vlaamse Primitieven, vooral op de buitenluiken van geschilderde of gebeeldhouwde retabels. Figuren of groepen worden met de grisailletechniek voorgesteld alsof het om in steen of hout gesculpteerde figuren gaat.

De grisailletechniek was bijzonder modieus onder de Bourgondische hertogen. In die periode, omstreeks 1480, werden ook de grisailles van Ten Duinen vervaardigd. Wellicht zijn ze samengesteld op basis van muurfresco’s die in de abdij aanwezig waren en werden ze toen overgezet op kastdeuren van de grote bibliotheek. Het was Hertogin Maria van Bourgondië zelf die hierop aandrong. De grisailles stellen de graven van Vlaanderen voor, steeds in combinatie met de abten van Ten Duinen. De reeks werd steeds aangevuld en verhuisde met de monniken naar Brugge. Begin 19e eeuw werden in Brugge uiteindelijk de laatste panelen toegevoegd.

Restauratie

De panelen hebben duidelijk een hele geschiedenis achter zich en zijn bijgevolg (niet voor het eerst) aan restauratie toe. Hierdoor worden de originele grisailles niet meer uitgeleend en krijgt het publiek ze nooit meer te zien. Daarom organiseert het Abdijmuseum een tentoonstelling met reproducties van deze grisailles op ware grootte. Deze worden geconfronteerd met archivalia, stukken uit de rijke collectie van het Abdijmuseum, en enkele nooit eerder tentoongestelde vondsten. De schijnwerpers zijn tijdens de tentoonstelling vooral gericht op enkele abten die voor de abdij van een groot ‘wereldlijk’ belang waren.

Hoe zijn jouw helden en heldinnen afgebeeld? Welke rol vervulden deze afbeeldingen, welk verhaal moesten ze onderschijven of illustreren?

Meer informatie:
Deze gratis tentoonstelling loopt nog tot 11 december 2011. Voor meer informatie kan je terecht op  de website van Ten Duinen. 

Afbeeldingen:
(boven) flyer van de tentoonstelling
(onder) Buitenluiken van het Lam Gods geschilderd door de gebroeders van Eyck. In het midden onderaan vind je de ‘beelden’ van Johannes de Doper en Johannes de Evangelist .