Volgens Wikipedia is de brandweer “de instantie die zich bezighoudt met het redden van mens en dier en het voorkomen en bestrijden van brand. Tot haar taken behoren ook voorlichting, controle op preventieve maatregelen, brandbestrijding en rampenbestrijding.” Redders in nood, dat spreekt. Het Ecomusée in Treignes wijdt een inspirerende tentoonstelling aan de geschiedenis van de vuurbestrijders.

In het collectieve geheugen van ons land staan enkele data en plaatsnamen gegrift die met brand te maken hebben. 8 augustus 1956, de mijnbrand van het Bois du Cazier in Marcinelle, bij Charleroi: 262 slachtoffers. Op 22 mei 1967 vernietigt in hartje Brussel een brand de ‘Innovation’-winkel, met een tol van 325 slachtoffers. De gasexplosie van Gellingen, op 30 juli 2004… Of nog, voor erfgoedwerkers: de brand op 8 maart 1961 van de landcommanderij van Alden Biesen. Enzovoort, enzoverder.

De brandweer was er keer op keer bij. Maar wie zijn nu eigenlijk die mensen die de vlammenzee niet schuwen? En welke geschiedenis(sen) hebben zij te delen? Aan de hand van een schare voorwerpen (waaronder tal van types pompen, brandweerwagens, spuiten, helmen en andere kledingsstukken) en documenten kom je in deze expo meer te weten over dit relatief onbekende, maar intrigerende stukje geschiedenis.

De brandweergeschiedenis in een notedop. We gaan terug naar de middeleeuwen. In een tijd waarin steden, dorpen en huizen grotendeels uit hout waren opgetrokken, kan het nauwelijks verrassend heten dat een aantal verordeningen te maken hadden met o.a. het plaatsen van (met water gevulde) emmers, de organisatie van brand- of nachtwachten , het doven van de vuren, enzovoort. Of nog, bij brand tijdens de late middeleeuwen werden menselijke kettingen gevormd en de emmers van hand tot hand doorgegeven (denk aan het beroemde verhaal van de Mechelse Maneblussers) – waartoe ook prostituees werden verplicht, door een besluit van de Franse koning Louis XI in 1472. Pas met de komst van de brandweerslang tijdens de 16e eeuw, en met de toepassing van stoompompen vanaf de jaren 1830, kwam de effectiviteit van de brandweer in een echte stroomversnelling. In ons land zag het eerste brandweerkorps het licht in Brussel, in het jaar 1800. Het was 100 man sterk, getraind om vuur te bestrijden en… de orde te bewaken in de stad, ingeval dat nodig was. Anno 2011 zijn er 251 brandweerkorpsen in België. Zo’n 5.000 professionele brandweerlui staan – samen met 11.000 vrijwillige brandweerlieden – in voor “het redden van mens en dier en het voorkomen en bestrijden van brand.”

TIP: Onderzoek de geschiedenis van het brandweerkorps van je stad/gemeente/regio. Om welke heldendaden worden zij herinnerd? Deze editie van Erfgoeddag is een prima aanleiding om het eigen veiligheidszorgbeleid van je organisatie, instelling of vereniging tegen het licht te houden. Het doel van veiligheidszorg is op de eerste plaats een pro-actief beleid uit te werken, met het accent op preventie. Men moet ernaar streven de kwetsbaarheid van organisatie, personen, gebouw, collectie en bestanden te minimaliseren, de weerbaarheid te vergroten en voorbereid te zijn op noodsituaties. Op de website van FARO vind je een uitgebreid dossier over veiligheidszorg.


Praktische info
Brandweerlui. Helden van gisteren en vandaag.
Nog t/m 13 november 2011.

Ecomusée du Viroin
Ferme-château
Rue Eugène Defraire, 63
5670 Treignes (Viroinval)
T.: +32 60 39 96 24 of +32 60 39 06 05
Alle praktische info (bereikbaarheid, openingsuren enz.) vind je via de website van het museum.  Meer info vind je eveneens in de bijlage die je hieronder kan ophalen.

Afbeeldingen:
F. Rops, ‘Où est le feu!!’, affichebeeld van ‘Brandweerlui. Helden van gisteren en vandaag.’ © Ecomusée du Viroin (bovenaan). Alden Biesen brandt (onderaan). Hieronder bekijk je de oorspronkelijke journaalbeelden van de ramp in Le Bois du Cazier. Je kan deze ook bekijken in de toegankelijke YouTube-versie.