Spoel samen met ons de tijd even terug, tot grosso modo het midden van de vorige eeuw. In ons land zijn op dat moment zo'n zestien primaire asbestverwerkende bedrijven actief, verdeeld over 22 sites. Daartussen zitten enkele klinkende namen, zoals Eternit in Kapelle-op-den-Bos, Alfit in Willebroek, Coverit in Harmignies, JM Balmatt in Mol, Modernit in Hofstade en SVK in Sint-Niklaas. De vraag naar en het gebruik van asbest nemen zienderogen toe. 

Dankzij voortschrijdend wetenschappelijk inzicht wordt in de loop van de 20e eeuw steeds duidelijker dat asbestvezels bij inademing bijzonder schadelijk kunnen zijn voor de gezondheid. De verwerking van asbest in België wordt steeds strikter en strikter gereglementeerd, om in 1998 uiteindelijk verboden te worden. 

Ondanks het feit dat het gebruik van asbest in België en Europa inmiddels al geruime tijd verboden is, wordt onze samenleving vandaag nog steeds geconfronteerd met de gevolgen van historisch asbestgebruik in zeer uiteenlopende toepassingen. Om die reden is de Vlaamse overheid intussen gestart met een asbestafbouwbeleid door de OVAM in het Vlaamse Gewest. Dat heeft als streefdoel om Vlaanderen tegen 2040 asbestveilig te maken. Maar helaas valt de cultureel-erfgoedsector buiten de bevoegdheden van OVAM. En dus stelt zich de vraag: wie vertegenwoordigt onze sector in dit verhaal? 

Asbest, dichterbij dan u denkt! 

Asbest wordt vooral in de bouwsector als een uitdaging beschouwd, een gevolg van het veelvuldig gebruik in bouwmaterialen. Maar vergis u niet, asbest werd een tijdlang gezien als wonderproduct en werd in gebonden en niet-gebonden toestand op grote schaal verwerkt in talrijke producten. Van babykleertjes over sigarettenfilters tot sneeuwpoeder ... u kan het zo gek niet bedenken of het is gemaakt van pure asbestvezels.

Door zijn brandwerende eigenschappen was asbest in de eerste plaats zeer gegeerd als asbestkoord rond elektrische kabels of als fabricagemateriaal voor schoorstenen. Daarnaast is het een goede isolator voor elektriciteit (hoogspanning, behuizing van schakelaars en telefoons …), warmte (handschoenen, isolatie rond leidingen, remvoering van auto’s en vliegtuigen, frictiegevoelige onderdelen van machines …), geluid (cinema’s, aula’s, zwembaden …), zuren en logen (laboratoria, riolering …) en beschermt het tegen micro-organismen (gebruik in keukens, douchekoppen, toiletbrillen, spoelbakken …). Door het toevoegen van asbestvezels aan een product wordt het steviger, gaat het langer mee en is het  beter bestand tegen verval. Daardoor was asbest eveneens zeer gegeerd in de productie van bijvoorbeeld asbestcement, asbest hardboard, vinylbekleding, imitatiemarmer en bakeliet.