Fanfarecultuur wint Ultima 2020 voor immaterieel erfgoed
Tijdens een feestelijke awardshow, gestreamd op VRT NU en uitgezonden op Radio 1, werden dinsdag de Ultimas uitgereikt. Sinds 2003 reikt de Vlaamse overheid jaarlijks de Vlaamse cultuurprijzen uit aan toonaangevende artiesten, kunstenaars, organisaties of gezelschappen. Ook dit jaar werden twaalf prijzen in evenveel categorieën aan de laureaten overhandigd. In de categorie 'Immaterieel erfgoed' kaapte de fanfarecultuur, ondersteund door VLAMO, de hoofdprijs weg.
Rijk fanfareleven
Met meer dan 300 fanfares heeft Vlaanderen een bijzonder rijk fanfareleven. Kenmerkend voor de fanfarecultuur is het verenigingsleven, het samen musiceren en plezier maken. In 2020 werd de Fanfarecultuur toegevoegd aan de Inventaris Vlaanderen van het Immaterieel Cultureel Erfgoed. VLAMO (Vlaamse Amateurmuziekorganisatie), een platform voor instrumentale amateurmuziek dat de Vlaamse fanfarecultuur ondersteunt, nam het initiatief voor deze erfgoedaanvraag. Betrokkenen binnen de fanfarecultuur werden aangemoedigd om mee te denken en mee te werken via onder meer een enquête, rondetafelgesprekken en een werkgroep.
“Vlaanderen heeft een rijk fanfareleven. De fanfarecultuur is hard getroffen door de coronacrisis, maar toont zich erg weerbaar. De passie om te blijven muziek maken, vanuit het eigen ‘kot’, met spitse acties via sociale media, is hartverwarmend." - Vlaams minister van Cultuur Jan Jambon
De fanfare heeft een laagdrempelig, cultuur-participatief en sociaal karakter. Naast de repetities, concerten en optredens, maken de bijkomende activiteiten die fanfares organiseren (zoals bv. geldinzamelingen, eetfestijnen, jeugdwerking en concertreizen) integraal deel uit van de fanfarecultuur. Muzikanten voelen zich gewaardeerd in hun fanfare en delen een groepsgevoel. Jong en oud, van beginners tot beroepsmuzikanten, hebben er hun plaats en maken samen muziek. Het is ook een instrument tot sociale inclusie, over beroep en afkomst heen. In een geglobaliseerde samenleving draagt het ook bij aan de lokale samenhang, zeker in meer landelijke gebieden. De fanfarecultuur heeft dan ook een groot maatschappelijk belang.
Wendbaar en vernieuwend
De fanfarecultuur is dynamisch, en toont dat voluit in deze coronacrisis: muzikanten en groepen tonen zich erg weerbaar en roepen allerlei ludieke alternatieven in het leven, zoals musiceren vanuit het eigen ‘kot’ en leuke montages hiervan op sociale media. Fanfares zetten ook in op vernieuwing en innovatie. Sterk opgeleide muzikanten en dirigenten zorgen de laatste jaren voor meer kwaliteit, componisten brengen een nieuw en uitdagend fanfarerepertoire.
"In het diverse Vlaanderen liggen ook mooie kansen om vernieuwing en diversiteit op te zoeken: fanfare-initiatieven in onze grotere steden tonen aan dat interculturaliteit veel nieuwe dynamiek brengt, een warm pleidooi dus aan de fanfarecultuur om die vernieuwing voluit op te zoeken.” - Vlaams minister van Cultuur Jan Jambon
Nieuwe dynamische en inspirerende initiatieven tonen aan dat interculturaliteit en diversiteit troeven zijn, die deze muziekvorm nog verder kunnen doen groeien en bloeien, en nieuwe publieken kunnen aanspreken. Denk bv. aan fanfares, zowel in vast verband als eerder projectmatig, die in grotere steden voor vernieuwing en dynamiek zorgen. In het diverse Vlaanderen liggen voor de toekomst ongetwijfeld nog mooie kansen om die vernieuwing voluit op te zoeken. Iets waar de fanfarecultuur, en de vele betrokken groepen en beoefenaars, warm toe worden uitgenodigd.
VLAMO ...
VLAMO hielp tijdens de pandemie de Vlaamse fanfares en andere muziekverenigingen met zakelijk advies, tips over het aanvragen van steunmaatregelen en subsidies en werkte specifieke coronarichtlijnen en -draaiboeken voor de sector uit. Ze gaven ook tips over hoe amateurmuzikanten ‘vanuit hun kot’ samen-solo-filmpjes konden maken. Op zondag 9 mei organiseerde VLAMO nog Fermate, een eerbetoon aan de coronaslachtoffers maar ook een moment van online verbondenheid, waarbij amateurmuzikanten op verschillende plaatsen in het land om 11.00 uur synchroon het muziekstuk Circles of Consolation van Klaas Coulembier brachten.
Meer info: www.VLAMO.be
Bekijk hier de reportage op VRT NWS.
Foto: De fanfarecultuur met Jan Matthys van VLAMO © Bart Van der Moeren // Trompetspeler. Chris Bair via Unsplash // Tuba. Brian Matangelo via Unsplash
