Deurle, Leuven, Mortsel - Lerend netwerk collectiebeleid - verschillende partners
In het project zijn vier collecties betrokken, met als gemeenschappelijke deler dat ze elk worden beheerd door een vrijwilligersvereniging. Er is ook bewust gekozen voor zowel variatie in het type collectie als voor variatie in de regio's waar ze zich bevinden.
- Erfgoed Deurle: vereniging die geen eigen collectie beheert, maar wel met andere collecties werkt. Men twijfelt of men al dan niet moet starten met verzamelen en zo ja, hoe men dat dan best aanpakt.
- Mortselse Heemkundige Kring: organisatie die een typische heemkundige collectie met duidelijke geografische afbakening beheert.
- Scouts en Gidsen Museum Leuven: museum met een duidelijke thematische collectie, meer bepaald rond Scouting.
- Koninklijk Verbond der Jaartallen (Leuven): immaterieel-erfgoedvereniging die collectiebeheer niet tot hoofddoel rekent.
Het lerend netwerk was een initiatief van Histories vzw, Openluchtmuseum Bokrijk en het Huis van Alijn. Zij zochten als landelijke dienstverleners naar organisaties die ze stap voor stap konden begeleiden in het opzetten van een doordachte werking rond collecties.
Anderzijds willen erfgoedcellen ook aan de slag met collectieplanning, elk in hun eigen regio, maar is men soms nog op zoek naar de juiste aanpak (bijvoorbeeld om de verenigingen niet te overbelasten). De deelnemende erfgoedcellen grepen met dit project de kans om ook zelf de nodige praktijkervaring op te doen.
Samenstellen van collectieplannen op maat van de deelnemende verenigingen. Onderzoeken wat wel en wat niet werkt. Leren van elkaars achtergrond en specifieke context.
Tijdens enkele sessies werden praktijkvoorbeelden gebruikt van o.a. Speelgoedmuseum Mechelen, Centrum Agrarische Geschiedenis en Heemkundige Kring de Semse.
Het project ging uit van de opbouw van een collectieplan zoals beschreven op de Erfgoedwijzer van FARO 'Hoe schrijft u een collectieplan?' en de publicatie 'Een collectieplan schrijven? Dat doe je zo!'
Het project omvatte verschillende sessies waarin telkens specifieke onderdelen van het collectieplan werden toegelicht. Elke sessie werd voorbereid en uitgewerkt door de deelnemende landelijke dienstverleners en erfgoedcellen, met veel aandacht voor praktijkvoorbeelden:
- Selectie van de deelnemende organisaties
- Sessie 0: Bokrijk (02/06/2022)
- Kennismaking
- Overlopen wat een collectieplan is (a.d.h.v. praktisch voorbeeld)
- Samen prioriteiten bepalen (het opzet was nooit om alle, maar wel enkele goed gekozen onderdelen van een collectieplan te behandelen binnen het traject)
- Sessie 1: Leuven (15/10/2022)
- Wie betrek je bij het schrijven van een collectieplan?
- Voor wie schrijf je het?
- Uitschrijven missie en visie
- Sessie 2: Mortsel (04/02/2023)
- Collectiegeschiedenis
- Collectieanatomie
- Collectieprofiel
- Sessie 3: Gent (03/05/2023)
- Verzamelbeleid
- Sessie 4: Deurle (04/10/2023)
- Ontzamelen en herbestemmen
- Overzicht samenstellen van de andere onderdelen van het collectieplan
- Evaluatievergadering
- Sessie 5: Zemst (24/01/2024)
- Hoe zet je het plan om naar concrete acties?
Tussendoor zaten medewerkers van de betrokken landelijke dienstverleners en erfgoedcellen regelmatig samen om de sessies voor te bereiden of te evalueren. De deelnemende organisaties kregen dan weer na elke sessie een concrete opdracht mee tegen de volgende sessie.
- Uitwisseling over collecties en collectieplanning organiseren is waardevol: doorgaans treden vrijwilligersverenigingen weinig buiten de eigen streek of het eigen netwerk (een vaststelling die Histories ook elders al deed).
- Hoeveel impact heeft dit project op de deelnemende organisaties gehad? De verdere toepassing in de toekomst blijft een aandachtspunt.
- Bij bepaalde verenigingen namen de erfgoedcellen een aanzienlijk stuk begeleiding op zich. Hoe krijgt dergelijke ondersteuning vorm in regio's waar geen erfgoedcel actief is?
- De prioriteiten binnen het project waren wel goed gekozen: zo is bijvoorbeeld het idee iets uit de collectie af te stoten doorgaans nieuw voor deze verenigingen.
- De vraag die zich nu stelt is: 'En wat nu?' Kan Histories een dergelijk project eventueel herhalen?
- Openluchtmuseum Bokrijk en het Huis van Alijn bezitten dé referentiecollecties voor lokale musea en vrijwilligersverenigingen aangezien zij vaak (deel)collecties beheren van het dagelijks leven of het landbouwverleden.
- Bepaal de prioriteiten van de collectieplanning altijd in samenspraak met de verenigingen of musea.
- Waak erover dat deelname vanuit de organisaties niet beperkt blijft tot slechts één persoon.
- Kies voor elke sessie een andere locatie.
- Bewerkstellig dat elke deelnemende organisatie zich evenwaardig en voldoende gehoord voelt.
Hendrik Vandeginste
Histories
Grasmarkt 61
1000 Brussel
0495 56 12 44
hendrik.vandeginste@histories.be
