Het congres bood veel mogelijkheden tot netwerken en kennisuitwisseling. CEMPERs presentatie werd goed onthaald, er werden veel interessante contacten gelegd en andere presentaties boden interessante praktijkvoorbeelden. In totaal kwamen er zo’n 96 sprekers aan het woord. Naast de twee plenaire momenten, vond alles plaats in acht blokken van drie of vier parallelle sessies. Er werd steeds de voorkeur gegeven aan sessies die relevant waren voor de ICE-werking van CEMPER; om de dynamieken van samenwerkingen beter te begrijpen en om inspiratie op te doen voor participatieve samenwerkingsprojecten met muzikale gemeenschappen. Zo werden er sessies bijgewoond over ‘levende archieven’ in Zuid-Afrika, ethiek in veldwerk, de dynamiek van samenwerkingen, muziekeducatie, etnografische films, belangenbehartiging in de etnomusicologie, archieven en databeheer, en etnomuscicologische methodes in cross-disciplinaire contexten. Daarnaast waren er sessies over de rol van uitvoerders, de interactie tussen uitvoerders en onderzoekers, muziek en geloof, muziekanalyse, uitvoeringspraktijk, interculturele samenwerkingen, technologische hulpmiddelen, muziek en politieke ideologieën, Sound Studies en sonische culturen.

Een uitgebreid verslag van de bijgewoonde sessies vindt u bij de toegevoegde documenten. Hier vermeld ik interessante praktijkvoorbeelden die tijdens de presentaties aan bod kwamen, ideeën voor onderzoeksvragen rond muzikaal erfgoed in Vlaanderen die tijdens het congres ontstonden, en enkele andere thema’s die stof tot nadenken bieden.

Inspirerende projecten:

• De verschillende projecten in en rond de International Library of African Music (http://ilam.africamediaonline.com) door Boudina McConnachie, Elijah Madiba en Lee Watkins: wat kan je doen met een muziekarchief? Welke rol speelt het in hedendaagse muziekpraktijken of muziekeducatie? Hoe kan het helpen om muziektradities te laten (herop)leven?
• De etnografische films over de Cocoseilanden (David R. M. Irving & Jenny McCallum) en Mozambique (Karen Boswall) waren inspirerend op twee vlakken. Enerzijds tonen ze hoe je – met een beperkt budget – mensen kunt helpen om hun muziek en podiumkunsten te documenteren. Anderzijds bieden ze inspiratie over hoe je een documentaire film van een muzikale gemeenschap inhoudelijk kan uitwerken.
• Het erfgoedproject Changing Corby van Deep Roots Tall Trees (http://deeprootstalltrees.org/) is eveneens op twee vlakken inspirerend. In het algemeen toont het wat een erfgoedtraject kan teweegbrengen op vlak van sensibilisatie en om een bepaalde muzikale gemeenschap samen te brengen; en hoe men hiervoor te werk kan gaan. Daarnaast was Morgan Davies zijn rol als adviseur inspirerend om een methode uit te werken om mensen zelf aan de slag te laten gaan met onderzoek naar hun erfgoed, hoewel hij het aanvullend belang van externe betrokkenen ook benadrukt.
• Ook het educatieproject All our Tunes uit Stirling (http://www.riversidemusicproject.co.uk/all-our-tunes/) geeft voorbeelden van activiteiten om erfgoedgemeenschappen samen te brengen en te sensibiliseren om aan de slag te gaan met hun muzikaal erfgoed.
• Het Ghana Music Documentation Project (verschijnt binnenkort op https://gmdp.ucc.edu.gh/) probeert alle muzikale activiteiten in Ghana in kaart te brengen.

Mogelijke onderzoeksvragen over muzikaal erfgoed in Vlaanderen:

• Wat is de invloed van de huidige sociale, politieke en/of economische situatie op de muziek (stijl, repertoire …) van bepaalde genres, groepen, orkesten of individuele muzikanten?
• Hoe leven de begrippen identiteit en authenticiteit in de Vlaamse folkrevival en de balfolk subcultuur?
• Wat is de invloed van muziekcompetities op het repertoire, de stijl en de speeltechnieken van bepaalde muzieksoorten? Denk hier bijvoorbeeld aan de Koningin Elisabethwedstrijd, hafabraconcours, jachthoornkampioenschappen …

Andere thema’s of stof tot nadenken:

• De rol en invloed van externe betrokkenen (als onderzoeker, erfgoedmedewerker, adviseur, facilitator …) op een gemeenschap en de impact van de samenwerking.
• De voor- en nadelen van een uitsluitend insider perspectief.
• De verschillende soorten ‘conflicten’ waar we tijdens samenwerkingen mee kunnen geconfronteerd worden; reële conflictsituaties (politiek, sociaal …), tegenstrijdige belangen van verschillende betrokkenen, gebrek aan communicatie en appreciatie voor elkaars standpunten.
• De nood aan dialoog met de onderzochte groep bij de verwerking en interpretatie van onderzoeksresultaten.
• ‘Kiezen is verliezen’ bij het documenteren van muziek en podiumkunsten.
• Het gebruik van onderzoek voor activisme en belangenbehartiging ten voordele van de onderzochte gemeenschap.
• De grens tussen ‘data’ en ‘interpretatie’ bij kwalitatief onderzoek.

Er waren een twintigtal gedelegeerden aanwezig voor de presentatie van CEMPER. Tijdens de vragenronde bleek er eveneens veel interesse te zijn. Zo waren er vragen naar expliciete borgingsacties. Hoe wordt er gesensibiliseerd? Wat zijn alternatieve uitvoeringscontexten voor de jachthoorn? Hoe wordt er geborgd? Hoe gaan andere groepen of gemeenschappen om met gelijkaardige bedreigingen?

Het thema rond samenwerkingen in de etnomusicologie werd door iedereen op een andere manier benaderd; met inspirerende praktijkvoorbeelden en methodieken tot gevolg. Dit toonde aan dat dergelijke samenwerkingen belangrijk zijn voor muzikale gemeenschappen. Of dit werk dan onder de noemer van ‘etnomusicologisch onderzoek’, ‘culturele belangenbehartiging’ of ‘erfgoedwerking’ gebeurt, maakt weinig verschil uit. De verschillende insteken kunnen veel van elkaar leren.

(Foto: Groepsfoto aan Midmar Kirk Stone Circle. Foto door Elphinstone Institute)