CEMPER (het Centrum voor Muziek- en Podiumerfgoed) en de stad Mechelen zoeken dringend een nieuwe thuis voor een unieke collectie van honderden historische theaterpoppen. Musea uit binnen- en buitenland worden aangesproken om de theaterpoppen op te vangen.

Een bijzonder gevarieerde en rijke collectie

Wie theaterpoppen zegt, denkt meteen aan Mechelen, dat een rijke traditie kent op het vlak van figurentheater. Bijna alle poppen uit de collectie van CEMPER werden verzameld, gemaakt of gebruikt door drie generaties van de familie Contryn en door medewerkers van Spelleke van Ulenspiegel, Hopla en de School voor Poppenspel. Daarnaast bevat de collectie ook poppen van het Gentse Theater Taptoe.

Om deze collectie te behouden voor toekomstige generaties gaf de Vlaamse overheid aan CEMPER de opdracht om de collectie over te dragen aan geschikte bewaarinstellingen. CEMPER start daarom een ronde langs verschillende musea uit binnen- en buitenland om de collectie voor te stellen. Vandaag bevindt de collectie zich op dezelfde locatie als die van Beeldsmederij DE MAAN en een voorloper, het Mechels Stadspoppentheater. Samen vormen de theaterpoppen de grootste poppencollectie in Vlaanderen.

Een deel van de collectie wordt geregeld op verschillende manieren en momenten ingezet: als onderzoeks- of didactisch materiaal, als inspiratiebron of als deel van de producties van Beeldsmederij DE MAAN. Ook worden de poppen sporadisch tentoongesteld in (internationale) exposities. 

Op de website van CEMPER ontdekt u meer over deze bijzondere collectie. 

Waardering in functie van herbestemming

Als voorbereiding op de herbestemming werd de gehele collectie geregistreerd en onderverdeeld in deelcollecties. Daarna werden de deelcollecties op een participatieve manier samen met de verschillende stakeholders gewaardeerd. Dit waarderingstraject werd uitgevoerd met steun van de Vlaamse overheid en gesubsidieerd met een projectsubsidie die in 2017 werd toegekend op basis van het subsidiereglement voor pilootprojecten waarderen van cultureel erfgoed.

Het waarderingstraject verliep participatief, want figurentheater is gelaagd. Het bevindt zich op het snijvlak tussen podiumkunsten, immaterieel en roerend erfgoed en het wordt waardevol bevonden door verschillende types gemeenschappen. Bij het waarderen was het daarom van belang dat deze uiteenlopende invullingen en benaderingen een stem kregen. Tijdens het traject werd gewerkt volgens de Basisnormen voor een kwaliteitsvol waarderingstraject. Het waarderingsformulier van de methodiek Op de museale weegschaal. Collectiewaardering in zes stappen werd aangepast aan de criteria en de bijhorende hulpvragen voor dit specifieke erfgoed. Volgens deze methodiek zijn de criteria onderverdeeld in drie clusters en is er ruimte voor aanvullende criteria op maat van de organisatie en van de vraagstelling bij de waardering.

Onder het cluster 'cultuurhistorische waarden' werden de criteria theaterhistorische, artistieke en nijverheidshistorische waarde geanalyseerd. Onder de cluster 'sociaal-maatschappelijke waarde' kwamen de maatschappelijke waarde en belevingswaarde aan bod en onder de cluster 'gebruikswaarde' werden de educatieve waarden, artistieke waarden, gebruikswaarden en onderzoekswaarden onder de loep genomen. Deze waarden werden in de waarderingssessies gelijktijdig besproken door een groep van acht vertegenwoordigers van alle stakeholders. Deze groep formuleerde en beoordeelde daarnaast nog twee aanvullende criteria, namelijk de bewaarproblematiek en documentatiemogelijkheden. De kenmerken van de verschillende deelcollecties zoals toestand, ensemble of samenhang, herkomst, zeldzaamheid en representatie werden vooraf geanalyseerd.

Gezocht: een nieuwe thuis 

De poppen die CEMPER wil herbestemmen, zijn cultureel erfgoed met cultuurhistorische en/of artistieke waarde. CEMPER schenkt de poppen bij voorkeur aan regionale of landelijke collectiebeherende instellingen, erkend door bovenlokale overheden in België of aan musea voor figurentheater in het buitenland die overheidssteun genieten.

Bent u geïnteresseerd in de collectie? Contacteer dan nathalie.ferket@cemper.be voor 15 januari 2020. Na grondig onderzoek worden de weerhouden opties voorgelegd aan de raad van bestuur van CEMPER vzw.

Meer info

• Het rapport van het waarderingstraject vindt u via de website van CEMPER. 
• Meer info over het waarderingstraject vindt u in het artikel Eline De Lepeleire en Anne-Cathérine Olbrechts, 'Waarderen doe je niet alleen' in: faro | tijdschrift over cultureel erfgoed, 12 (2019) 1, p. 40-43.
• Meer info over theatererfgoed vindt u in het boek De boom op het dak. Verdiepingen in het figurentheatererfgoed, geschreven door Simon Smessaert e.a. (FARO, 2009).

Foto: Poppencollectie CEMPER (c) Rudy Gadeyne