Voor u gelezen: 1914-Het vervloekte jaar

Op de WOI-pagina van FARO posten we geregeld recensies van een opvallend, inspirerend of innoverend boek over de Groote Oorlog. Ditmaal las Stefaan De Groote (erfgoedwerker) voor u het boek 1914 – Het vervloekte jaar van Dirk Verhofstadt. 

1914 als jaar van de doorbraak

1914 was een vervloekt jaar bij uitstek. Het was echter ook een jaar met een aantal doorbraken en glorieuze momenten. Auto’s en de eerste benzinepompen kwamen op, de telefoon deed zijn intrede, vliegtuigpiloten wilden alsmaar hoger vliegen, Philippe Thys won de Ronde van Frankrijk en de Britse suffragettes voerden een vaak gewelddadige strijd voor het vrouwenstemrecht. Het was een jaar met helden die nog steeds tot de verbeelding spreken: Charlie Chaplin, Coco Chanel, Daens, Mahatma Ghandi, Houdini, en ga zo maar door.

Als we dus iets leren uit het boek van Dirk Verhofstadt is het dat 1914 een boeiend jaar was. Elke dag viel er wel iets te beleven. We kunnen het zelfs beschouwen als een scharnierpunt naar de moderniteit. België was op dat moment een wereldmacht, met de vijfde grootste industriële bedrijvigheid ter wereld. Tegelijkertijd waren er achterhoedegevechten die nu grappig overkomen, zoals de bisschoppen die zich verzetten tegen de tango en de plooirok. 

Een atypisch Verhofstadt-boek

Toch blijven we tegelijk wat op onze honger zitten. 1914 – Het vervloekte jaar overstijgt immers niet het niveau van de weetjes en is eigenlijk niet veel meer dan een dagelijkse scheurkalender in boekvorm. Het is na het zeer gedegen boek Atheïsme als basis voor de moraal van dezelfde auteur een redelijke afknapper. Er staan ook wat slordigheidjes in. Volgen zijn boeken zich wat te snel na elkaar op?    

Het vervloekte jaar is in ieder geval een wat atypisch boek voor Dirk Verhofstadt, die al een kleine bibliotheek volschreef. Samen met mensen als Paul Cliteur en Etienne Vermeersch is hij een bekende voorvechter van een open en seculiere maatschappij. Zijn boeken passen bijna allemaal in die thematiek. De auteur heeft een verleden in de media, maar werkt op dit ogenblik als professor Ethiek aan de Universiteit Gent. Mogelijk vond Verhofstadt dat ook hij wat diende mee te surfen op de hype die de Eerste Wereldoorlog op dit ogenblik is.

Pageturner

Het boek lijkt dus een faux pas voor iemand van het kaliber van Dirk Verhofstadt. Toch viel het lezen al bij al nog mee. Eens begonnen neemt de drang om te vernemen wat er dag na dag werkelijk gebeurde, de lezer over. De vele plezierige, maar ook tragische verhalen maken van het boek een echte pageturner, zelfs al bestaat het uit losse fragmenten. Na de moord op de aartshertog van Oostenrijk en zijn vrouw op 28 juni komt er zelfs heel wat vaart in het boek. De oorlog treft ons land als een vreselijke pletwals. Pas in oktober is de rek er weer wat uit, maar daarna worden aan de IJzer en rond Ieper overal de loopgraven gedolven.  

Wie echter een gedegen analyse van het scharnierjaar 1914 wil, zal toch op zoek moeten naar ander werk. We denken hierbij aan de klassieker van  Barbara Tuchman, De kanonnen van augustus, of aan een van de vele recentere uitgaven zoals 1914. Het trauma van Europa van Max Hastings.  

Verhofstadt (D.), 1914- Het vervloekte jaar. Houtekiet, 2014. 

Over de recensent

Stefaan de Groote is een heemkundige en erfgoedwerker uit Deinze.

 

Julie Devlieghere
Eerste Wereldoorlog
100 jaar Groote Oorlog