Tijdingen uit Lemesos (dag 5) | Een thuismatch voor Cyprus

Kaart Cyprus

Na een tjokvol programma waar de internationale verhoudingen tussen de verschillende sprekers goed gerespecteerd werden, domineert de Cypriotische onderzoekswereld de afsluitende conferentiedag. Maar ook bij deze thuismatch blijken annuleringen – misschien wel dé rode draad doorheen de gehele EuroMed-conferentie - schering en inslag. De dag wordt bijgevolg overheerst door enkele wetenschappers die eigenlijk beurtelings het woord nemen. Gezien het hoge ‘openluchtmuseum’-gehalte van het Cypriotische eiland, ligt de focus op technieken die een impact hebben op het archeologische erfgoed. Maar in tegenstelling tot in het begin van de conferentie waar techneuten er haast een spelletje van maakten om termen als ‘laserscanner’ en ‘3D model’ om het meest in de mond te nemen, passeren enkele zinvolle projecten de revue:

Remote sensing biedt nieuwe perspectieven voor archeologisch onderzoek. Deze techniek kan gebruikt worden voor de identificatie van archeologische resten die zich onder dichte vegetatie bevinden. Het project bestudeerde satellietbeelden van sites in Amathus, Kourion en Paphos. Door beelden in een tijdsequentie te plaatsen, kon men beelden vanaf 1962 tot nu vergelijken en op die manier de evolutie in het landschap detecteren. Op basis van vormen kon men eveneens structuren herkennen van gebouwen die zich onder de oppervlakte bevinden. Het amfitheater van Nieuw Paphos zou op deze manier ‘ontdekt’ zijn. 

Niet-destructieve technieken om de kwaliteit van stenen gebouwen te bepalen zijn methoden die geen schade aan het materiaal aanrichten. Kyriakos Themistocleous illustreert dit op basis van het middeleeuwse kasteel te Limassol. Via ultrasonische meettechnieken werd de toestand van de stenen in kaart gebracht. Op basis van de dichtheid kon men bijvoorbeeld de vochtigheid en de fysieke eigenschappen van de stenen detecteren. Zo ging men op zoek naar gebreken in de structuur. Dit proces documenteerde steen per steen. Deze techniek is meer tijdsbesparend dan andere gebruikelijke methoden en - hoe kan het anders - minder schadelijk.

De simulatie van het verlies door aardbevingen is een belangrijke factor voor de planning en de implementatie van stedenbouwkundigen. Voor deze metingen werd de ‘earthquake loss assessment’-techniek ontwikkeld die het mogelijk maakt om het risico op dergelijke rampen in historische stadskernen op te meten. Projectmatig werd bekeken hoe de remote sensing-techniek gebruikt kan worden om een inventaris (de bouwsteen van deze techniek) op te bouwen. Men verzamelde data op basis van onder meer kadastrale kaarten, geologische kaarten, luchtfoto’s en orthofoto’s die in ArcGis geanalyseerd werden. Op die manier werd een hoogteprofiel (bestaande uit verschillende klassen) opgesteld die een indicatie voor de kwetsbaarheid van gebouwen gaf. 

Vele steden worden door luchtvervuiling geteisterd met uiteraard een effect op de inwoners en de monumenten. De technische universiteit van Cyprus werkte een techniek uit waarbij data (o.a. op basis van sun photometers) met satellietbeelden gecombineerd werden zodat de kwaliteit van monumenten bewaakt kan worden. Door de combinatie van laserscans kunnen de gedeelten van gebouwen gedetecteerd worden die door luchtvervuiling schade opliepen. Zoals verwacht is de concentratie van vervuiling het hoogst in het centrum van Limassol (de locatie van de casestudie). Deze metingen vormen een onderdeel van een continu proces dat systematisch gemonitord moet worden 

De conservatie van archeologische sites is bedreigd door tal van omgevings- en menselijke factoren, denk maar aan aardbevingen, neerslag, landbouw en dies meer. Het instituut voor Mediterrane studies te Kreta onderzoekt het gebruik van moderne technologieën zoals GIS, Remote Sensing en GPS als tools voor de bescherming van cultureel-erfgoed(sites). Op basis van deze technieken leveren op fuzzy logic en neurale netwerken gebaseerde classificatiemethoden gedetailleerde mappings van de archeologische toestand te Kreta op.

Deze locale cases worden aangevuld met enkele zeer technische spreekbeurten die de laatste loodjes van EuroMed 2010 zwaarwichtig maken.

De universiteit van Teheran werkt aan een online kennisbank voor de semantische voorstelling en annotatie van het werelderfgoed dat in gevaar is. In de gebruikte ontologie zijn meerdere metadataschema’s opgenomen en kunnen ook databronnen van diverse aard geannoteerd worden. Bam3DCG  is een op deze ontologie gebaseerde website.

Aan de universiteit van Glasgow onderzocht men het voordeel van de DAF-(Data Asset Framework) tool voor kleine erfgoedinstellingen voor het beheer en de preservatie van hun collecties. Het DAF-model wordt aangevuld met het modulaire DDI wat onder meer het beheer van toegang toelaat, de coherentie controleert en metadata registers bevat zodat kwalitatieve metadata voor een geïntegreerd beheer van digitale objecten opgebouwd worden die toepasbaar zijn op de hele levensloop van de objecten. DDI (3.1.) werd met PREMIS 2.0 geïntegreerd. Dit project werd ondersteund door het Digital Curation Centre.

De zoete Cypriotische wijn Commandaria ligt aan de basis van de annotatietool CulHIAT. Door de documentatie en de exportmogelijkheden van deze wijn bouwde men immers een enorme collectie video’s, foto’s en documenten op. Men moest bijgevolg op zoek naar een methode om deze data op een efficiënte manier bevraagbaar te maken. CulHIAT is een annotatietool voor cultureel-erfgoedobjecten die op basis van gestructureerde XML-bibliotheken en hiërarchisch gestructureerde classificaties de mogelijkheid biedt om semantische beschrijvingen aan beeld en videosegmenten toe te kennen op verschillende granulariteitsniveaus. 7.500 objecten werden op basis van deze taxonomie geannoteerd.

hansvanderlinden