Groen licht voor tweede fase restauratie Lam Gods
"Breathtaking", "Mindblowing", "A miracle" … dat waren de woorden van de internationale expertencommissie, toen ze de resultaten van de eerste fase van de reiniging van het Lam Gods beoordeelden. Die werd uitgevoerd door de schilderijenrestauratoren van het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium in het restauratie-atelier in het Museum voor Schone Kunsten Gent en bestond uit het verwijderen van de vernissen en overschilderingen.
Vandaag bestaan er wereldwijd in de restauratiesector nog steeds zogenaamde ‘cleaning controversies’ over keuzes die gemaakt worden voor of tegen de irreversibele verwijdering van oude vernislagen en overschilderingen. De vele waarden van een kunstwerk zoals ouderdom, geschiedenis, authenticiteit en esthetische beleving, kunnen in verschillende landen, instituten of bij ieder individu, andere prioriteiten en emoties oproepen. Denk maar aan de reiniging van de muurschilderingen van Michelangelo in de Sixtijnse kapel van het Vaticaan …
Voor het Lam Gods liet de kathedrale kerkfabriek Sint-Baafs Gent zich in verband met deze complexe vraag begeleiden door een interdisciplinaire vertegenwoordiging in de vorm van een adviescommissie, waarin alle overheden zijn vertegenwoordigd, en door een internationale expertencommissie met specifieke kennis en ervaring met betrekking tot het oeuvre van Van Eyck.
Verbluffend resultaat
De resultaten van de eerste fase tonen niet alleen een esthetisch verbluffend resultaat, maar betekenen eveneens een enorme vooruitgang in de kunsthistorische kennis over het werk van Van Eyck. De reiniging van de buitenluiken heeft gezorgd voor het herstel van de tonale waarden, het ontdekken van de oorspronkelijke schildertechniek, de ontdekking van iconografische elementen die verborgen waren door overschilderingen, en de transformatie van de ‘grisailles’ (voorstelling Johannes De Doper en Johannes de Evangelist) naar beelden uit marmer.
Hoewel de overschilderingen nu voorgoed tot het verleden behoren, werden ze zorgvuldig gedocumenteerd en onderzocht met de meest innovatieve technologieën (waaronder Hirox-microscoop), waardoor de hele restauratiegeschiedenis van het Lam Gods nu eveneens ‘zichtbaar’ is geworden.
Welke revelaties heeft deze tweede fase in petto?
Kijk naar de proefvensters waarin u duidelijk de kwaliteitsverschillen in de oorspronkelijke schildertechniek en de overschilderingen die we momenteel nog waarnemen, kunt vergelijken.
Detail van de groep met Maagden met in het groene gewaad een proefvenster dat de intensere kleuren van het origineel toont. Zelfs de palmtakken zijn overschilderd:
Detail van de groep met Maagden met in de blauwe mantel een proefvenster dat de intensere kleuren en sterker contrast van het origineel toont, onder de dekkende overschildering:
Fase 2, de restauratie van het onderste register van de binnenpanelen met centraal De Aanbidding van het Lam Gods, moet eind 2019 voltooid zijn zodat de panelen tijdens het Van Eyckjaar 2020 opgesteld kunnen worden in het nieuwe bezoekerscentrum in de Sint-Baafskathedraal.
Foto's: Sint-Baafskathedraal © www.lukasweb.be – Art in Flanders vzw, foto KIK-IRPA, Brussel