Titel 

Beleidsvoorbereidend onderzoek met oog op het uitwerken van een rampenstrategie voor erfgoed in Vlaanderen en het tweetalig gebied Brussel-Hoofdstad 

Centrale onderzoeksvraag/vragen 

Dit beleidsvoorbereidend onderzoek wil een antwoord geven op volgende kernvragen: 

• Wat zijn de uitdagingen/knelpunten om ervoor te zorgen dat er op een gecoördineerde, daadkrachtige en efficiënte manier actie kan ondernomen worden bij een grootschalige ramp die het eigen instellingsniveau overstijgt?
• Welke stappen moeten doorlopen worden door welke instantie wanneer een grootschalige ramp zich voordoet? 
• Welke preventie- en paraatheidsmaatregelen zijn nodig (op een overkoepelend niveau)? 

Belangrijkste bevindingen 

Dit onderzoek loopt nog volop. Bevindingen zullen later gedeeld worden. 

Waarom is dit onderzoek relevant voor uw erfgoedorganisatie? 

In de zomer van 2021 werd België, voornamelijk Wallonië, zwaar getroffen door uitzonderlijke overstromingen. De overstromingen leerden dat we als regio en als land niet klaar zijn om adequaat te reageren op grootschalige calamiteiten en rampen, die het instellingsniveau overstijgen. Het is van essentieel belang dat uit deze crisis lessen worden getrokken om de negatieve gevolgen van toekomstige rampen voor ons erfgoed te beperken.  

Dat Vlaanderen onvoldoende voorbereid is op een mogelijke ramp bleek ook tijdens de Unesco Trefdag op 3 mei 2022. Wanneer er zich in Vlaanderen een gelijkaardige ‘regenbom’ of andere ramp zou voordoen, vergelijkbaar met de overstromingen in de Vesdervallei in juli 2021, kunnen we momenteel niet garanderen dat er op een gecoördineerde, daadkrachtige en efficiënte manier actie kan ondernomen worden om erfgoedwerkers en erfgoedgemeenschappen bij te staan en het erfgoed te beschermen. 

Methode 

1. Status quaestionis: desk research 
2. Bestaande casestudies: empirisch onderzoek 
3. Simulatie scenario’s en evaluatie van het instrumentarium: experimenteel onderzoek 
4. Aanbevelingen en rapportering 

Doelgroep 

Dit onderzoek wil komen tot aanbevelingen voor een beleid inzake risicobeheersing en rampenstrategieën voor erfgoed, in geval van grootschalige rampen, in Vlaanderen en Brussel. Tussentijdse resultaten van dit onderzoek kunnen de regeerbijdrage voeden. In een volgende legislatuur kan het beleid verder aan de slag gaan met de beleidsaanbevelingen die uit dit onderzoek voortkomen. 

Uitvoerders 

• Departement Cultuur, Jeugd, en Media
• Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium (coördinatie)
• Agentschap Onroerend Erfgoed
• FARO. Vlaams steunpunt voor cultureel erfgoed
• Belgische Blauwe Schildcomité

Onderzoeker FARO: Joke Beyl 

Periode 

juni 2023 - mei 2025