Antwerpen - Schenking bedrijfscollectie ATEA: registratie en inrichting depotexpo door vrijwilligers - MAS | Museum aan de Stroom
Alexander Graham Bell vond in 1876 de telefoon uit. Al snel veroverde de nieuwe uitvinding de wereld. Na een periode waarin telefoontoestellen en -centrales vanuit de V.S. in België geïmporteerd werden, verschenen ook in Antwerpen de eerste telefoniebedrijven. In 1882 beet de Bell Telephone Manufacturing Company de spits af, ongeveer tien jaar later gevolgd door het bedrijf ATEA. Zij ontwikkelden telefoons en telefooncentrales. Meer dan honderd jaar lang brachten beide bedrijven wereldwijd spitstechnologie aan de man.
ATEA werd in de jaren 1980 overgenomen door het Duitse Siemens en sindsdien geleidelijk ontmanteld. De telecommarkten ondergingen revolutionaire ontwikkelingen. Toen ook Siemens zelf in moeilijkheden kwam, werd ATEA beetje bij beetje afgestoten en afgebouwd.
De bedrijfscollectie van ATEA werd veiliggesteld door een aantal werknemers die zich sterk betrokken voelden. Deze Vrienden van het ATEA-museum zorgden ervoor dat de historische telefoontoestellen aan het MAS werden geschonken.
Het MAS had veel interesse in de collectie van het Antwerpse bedrijf, die een mooi overzicht brengt van de producten en het productarchief van ATEA.
In aanloop naar het 'nieuwe' MAS was er een schenkingsstop. De focus lag volledig op de verhuizing en inrichting van het nieuwe museum. De schenking werd dan ook enkel aanvaard op voorwaarde dat de registratie en het verpakken konden worden verzorgd door de Vrienden van het ATEA-museum, begeleid door museummedewerkers.
In 2014 schakelde het MAS de oud-werknemers opnieuw in om samen met de jongeren van 'MAS in jonge handen' een mini-expo in het kijkdepot samen te stellen, met als titel Antwerpen Telecomstad.
De Vrienden van het ATEA-museum (een zestal vrijwillige oud-werknemers van het bedrijf) en de jongeren van 'MAS in jonge handen'.
Interne richtlijnen over registratie en verpakking van de dienst Collectiebeleid/Musea en erfgoed Antwerpen.
- Het MAS reageerde positief op het aanbod van het ATEA-museum om de collectie van het voormalige Antwerpse telefoniebedrijf over te nemen. Ze past in het collectiebeleid van het museum.
- Voorwaarde was dat de registratie en verpakking door de oud-werknemers van ATEA gebeurden.
- De vrijwilligers werkten gedurende enkele maanden één dag per week in het museum aan de collectie. De registratie gebeurde in een Exceldocument dat werd nagekeken door een registrator van het museum en nadien in het collectieregistratieprogramma Adlib werd geïmporteerd. Alle objecten en documenten werden beschreven, opgemeten en gefotografeerd. Onderlinge relaties tussen voorwerpen en documenten zijn vastgelegd.
- De collectie werd verpakt in zuurvrije dozen en kratten in inerte kunststof. Het verpakkingsmateriaal en de begeleiding kwamen van het museum. Nadien werd de collectie overgebracht naar het depot.
- In 2014 ontwikkelden de Vrienden van het ATEA-museum samen met de jongeren van het MAS in het kijkdepot een mini-expo. De oud-medewerkers van ATEA en de jongerenwerking 'MAS in Jonge Handen' bogen zich samen over verleden en heden van de telefonie, ieder vanuit zijn 'tijdperk'. Medewerkers van het MAS bewaakten de kwaliteit en zorgden voor de vormgeving en inrichting.
- In het kijkdepot van het MAS worden frequent mini-exposities gehouden. Collecties die normaal zijn opgeborgen in het depot worden er extra belicht.
- De hele ATEA-collectie is opgenomen in de registratiedatabank. Die kan men raadplegen in de kennishoek van het kijkdepot.
- De expo bevat enkele interactieve elementen, zoals telefoons die men kan opnemen, filmpjes op tablets, kleine picobeamers ...
- De collectie van het ATEA-museum werd opgenomen in de collectie van het MAS, aangezien ze past in het collectieplan van het museum.
- De registratie en het verpakken door de vrijwilligers verliepen goed en betekenden een grote werkbesparing voor de museummedewerkers, die op dat moment de verhuizing en de inrichting van het MAS voorbereidden. De inhoudelijke kennis van de oud-werknemers van ATEA vormde de grootste meerwaarde. Zij konden de objecten correct beschrijven en relaties leggen tussen de voorwerpen en archiefdocumenten.
- De format van de mini-expo's is zeer geschikt om de collectie te belichten en te linken aan hedendaagse vormen van telefonie en communicatie. De samenwerking met jongeren versterkte dit.
- Maak voor het akkoord tot opname in de collectie duidelijke afspraken. Zijn er mensen met een goede inhoudelijke kennis verbonden aan de collectie die de registratie kunnen verzorgen, aanvullen of nakijken?
- Zorg voor voldoende begeleiding wanneer u de registratie, verpakking enz. overlaat aan vrijwilligers. Wijs een contactpersoon aan bij de vrijwilligers en de museummedewerkers. Koppel regelmatig terug en kijk hun werk vaak na, zeker in de beginfase.
- Ondersteuning registratie door vrijwilligers: Martine Maris. Martine.Maris@stad.antwerpen.be
- Ondersteuning verpakking door vrijwilligers: Annelies De Mey. Annelies.DeMey@stad.gent
- Ondersteuning inrichting mini-expo: Bram Janssens. Bram.Janssens@stad.antwerpen.be
