Zorgzaam (met) Erfgoed

Hoewel de aandacht voor zorg- en welzijnserfgoed in Vlaanderen de afgelopen jaren sterk toenam, blijft het een erfgoedveld met vele onbekenden. KADOC-KU Leuven en Museum Dr. Guislain zetten samen de schouders onder een project dat via een driefasig traject wil inzetten op sensibilisering, identificatie, kennisopbouw en -deling rond erfgoed van zorginstellingen en -organisaties in Vlaanderen. Het project moet ook de grondslag leggen voor een duurzaam samenwerkingsverband dat via een dienstverlenende rol de diverse op zorg- en welzijnserfgoed betrokken groepen wil ondersteunen. 

Projectresultaten

In het eerste projectjaar werd gewerkt aan een stafkaart van het erfgoed van zorg en welzijn in vier pilootregio's (Brugge en ommeland, Sint-Truiden en Haspengouw, Eeklo en Meetjesland en Leuven en Dijleland). De eerste resultaten van de screening en een enquête uitgevoerd bij zorg- en welzijnsinstellingen zijn beschikbaar op de website

In het eerste projectjaar werden twee proeftuinen gerealiseerd. In UPC Kortenberg werd de collectie van de Creatieve Therapie ontsloten en gevaloriseerd tijdens co-creatiemomenten met patiënten met psychische moeilijkheden en kunstenaars. Er werd ook een erfgoedbeheersplan opgesteld voor het toekomstig beheer van deze waardevolle collectie.

In dienstverleningscentrum De Triangel in Lovendegem werd gefocust op het historisch archief van de voorziening. Belangrijke onderdelen werden geïnventariseerd en er werd een toekomstplan opgesteld voor erfgoedzorg in de toekomst. Tijdens inclusieve workshops gingen bewoners van de voorziening zelf aan de slag met onderdelen van het archief. 

In het tweede projectjaar (2022-2023) staan vier nieuwe proeftuinen gepland rond erfgoed van zorg en welzijn. 

Proeftuin 3 vond plaats in het Hof Bladelin in Brugge en focuste op het verzamelen van het diverse zorgerfgoed rond de zorggeschiedenis van de site en het organiseren van een participatieve vertelwandeling met de bewoners van de aanpalende serviceflats.

Proeftuin 4 spitste zich toe op de inventarisatie en bewaring van de archieven van het de fusie-instelling Asster (psychiatrische zorg) in Sint-Truiden, de ontwikkeling van een participatief traject met bewoners en de organisatie van een studiedag rond zorgerfgoed, privacy en ethiek.

In Proeftuin 5 stonden diversiteit, immateriële cultuur en tradities rond moeder- en kindzorg in de Marokkaanse gemeenschap centraal. Op basis van vertelsessies met gezinsondersteuners van Kind & Gezin uit de Marrokkaanse gemeenschap werd een podcast gecreëerd en een interactieve workshop rond herinnering en materiële cultuur.

Proeftuin 6 focuste op iconografisch erfgoed en de jeugdzorg, via de samenwerking met Gemeenschapscentrum De Zande in Ruiselede. Er werd een inventarisatie- en herbestemmingstraject opgezet voor de collectie glasnegatieven van het centrum. Deze collectie vormde ook de basis voor een participatieve foto-workshop met de bewoners die zijn neerslag vond in de publicatie Sluitertijd.

In de derde fase van het project (najaar 2023) werden de resultaten van de proeftuinen uit fase 1 & 2 geanalyseerd en neergeschreven door de medewerkers. De resultaten werden voor een eerste keer gepresenteerd en bediscussieerd tijdens de Ontmoetingsdag ‘Erfgoed, Zorg & Welzijn (30.11.2023) en via de expo ‘Zorgzaam Erfgoed’ (30.11.2023 – 15.03.2024) in Museum Dr. Guislain. Het geheel werd verwerkt in een draaiboek over het dubbele luik ‘zorg voor erfgoed – erfgoed voor zorg’ en gepubliceerd op de website www.zorgerfgoed.be.

De projectwerking wordt vanaf januari 2024 verdergezet als een landelijke dienstverlenende rol voor de omgang met zorg- en welzijnserfgoed en de betekenis of implementatie ervan voor welzijn.

Partnerorganisaties
  • Algemeen Rijksarchief
  • Zorgnet-Icuro
  • Tabor Groep
  • ETWIE
  • Erfgoedcel Comeet
  • Erfgoedcel Haspengouw
  • Erfgoedcel Leuven
  • UPC Leuven - Campus Kortenberg
  • Dienstverleningscentrum De Triangel
  • Erfgoedhuis | Zusters van Liefde
  • vzw Gesticht De Foere
  • vzw Curando
  • Asster
  • Broeders van Liefde
  • WIE
  • Agentschap Opgroeien
  • Gemeenschapscentrum De Zande
Leden stuurgroep
  • Eddy Put (Rijksarchief)
  • Lieve Dhaene (Zorgnet-Icuro)
  • Mieke Van Gramberen (Tabor Groep)
  • Jorijn Neyrinck (WIE)
  • Kim Christiaens (KADOC-KU Leuven)
  • Bart Marius (Museum Dr. Guislain)
  • Celien Stevens (KADOC-LU Leuven)
  • Eline Van de Voorde (Museum Dr. Guislain)
  • Carine Dujardin (KADOC-KU Leuven)
  • Kristien Suenens (KADOC-KU Leuven)

Praktische info

Looptijd van
Looptijd tot
Organisatienaam
KADOC-KU Leuven en Museum Dr. Guislain
Contactpersoon
Celien Stevens (KADOC-KU Leuven)
Adres
KADOC-KU Leuven, Vlamingenstraat 39, 3000 Leuven

Museum Dr. Guislain, Jozef Guislainstraat 43, 9000 Gent
Telefoon
016 32 35 00
09 398 69 50
Financieringsbron(nen)

Cultureel-erfgoedproject gesubsidieerd door de Vlaamse overheid. 

Andere projecten

Van 24 tot 30 september organiseerde Kunstenpunt, samen met FARO, Z33 Huis voor actuele kunst ...

Het is een pilootproject in verband met een omvattende benadering voor het verwerven, het bewaren ...

De tentoonstelling "Abstract? De natuur van het schilderij" in het Roger Raveelmuseum is gewijd aan ...