Digitale Architectuur Traject Archiefpunt (DATA). Verbetering van gebruiksvriendelijkheid en interconnectiviteit in Linked Open Data tijd, fase 1
Archiefpunt steunt als landelijke dienstverlenende organisatie voor het privaat archivalisch erfgoed op een breed netwerk van culturele archiefinstellingen, erfgoedinstellingen, archiefvormers en -beheerders op lokaal, regionaal en landelijk niveau. Samen ontplooien we een werking rond het lokaliseren, identificeren, documenteren, valoriseren en beheren van archieven en collecties van personen, families en private organisaties in Vlaanderen en Brussel. Dergelijk privaat archivalisch erfgoed en collecties zijn erg fragiel. Bestaande wetten en decreten bieden geen vangnet voor de vrijwaring ervan. Dit erfgoed is nochtans van grote waarde om een beeld te krijgen van de maatschappelijke en cultuurhistorische ontwikkelingen in Vlaanderen en Brussel. Vaak bevindt dit archivalisch erfgoed zich bij organisaties en particulieren. Lokaliseren en registreren zijn belangrijke eerste stappen. Archiefpunt faciliteert daarom registratie in Archiefbank, de duurzame online bron van gestandaardiseerde gegevens over deze private archieven en documentaire collecties.
Voor het invoeren in de databank zet Archiefpunt sterk in op samenwerking met professionele collectiebeherende en dienstverlenende organisaties binnen en buiten de erfgoedsector. Het kenbaar maken van waardevolle archiefbestanden en collecties kan ze behoeden voor verwaarlozing en vernietiging. Maar registratie is geen garantie voor vrijwaring. Dit kan alleen bereikt worden via sensibilisering over de veelzijdigheid en het belang van private archieven en het stimuleren van professioneel beheer. Het informatieplatform met toolbox is daarom gericht op alle aspecten van kwaliteitsvol behoud en beheer van private archieven.
Het project ‘Digitale Architectuur Traject Archiefpunt (DATA). Verbetering van gebruiksvriendelijkheid en interconnectiviteit in Linked Open Data tijd, fase 1’ maakt het mogelijk om als dienstverlenende organisatie tegemoet te komen aan de vele wensen van de gebruikers en belanghebbenden. Als samenwerkingsverband van de culturele archiefinstellingen heeft Archiefpunt een voortrekkersrol wat betreft het identificeren van, de zorg voor en (her)bestemming van privaat archivalisch erfgoed in Vlaanderen en Brussel. De opbouw van een aantrekkelijke state-of-the-art digitale infrastructuur, met API’s voor presentatie, uitwisseling en hergebruik van gegevens, laat Archiefpunt toe om het linked open data-tijdperk binnen te treden. Door de koppeling van de webomgeving met de databank via API’s zal de representatie van de bevraagde data beter geïntegreerd kunnen worden in een vernieuwde website. Ook de vernieuwingen aan de gebruikersinterfaces zullen leiden tot een gebruiksvriendelijk instrument.
De eerste fase van het project liep van 1 september 2020 tot 31 augustus 2021. De 1e fase van het project focuste op het innoveren en versterken van het datamodel en de technische basisinfrastructuur en het ontwikkelen van API’s voor presentatie, uitwisseling en hergebruik van gegevens. Het betrof voorbereidend werk om de volgende fase te kunnen aanvatten zodat Archiefpunt kan komen tot een aantrekkelijke state-of-the-art digitale infrastructuur.
Doelstellingen en de verwachte resultaten van het project:
1/ Gebruiksvriendelijke workflow voor aggregatie en ontsluiting van data via API’s en Linked Open Data
Een van de speerpunten van Archiefpunt blijft de registratie van data over private archieven. Archiefpunt zal via het project kunnen inzetten op een gebruiksvriendelijkere workflow voor aggregatie en ontsluiting van de data. Door API’s kunnen systemen gekoppeld worden en kan de harvesting van de data, voor eerste imports maar ook updates, op een geautomatiseerde manier verlopen. De verbeterde invoeromgeving zal via de API’s ook de databank aanspreken. Daardoor zijn geen lange en arbeidsintensieve procedures meer vereist en verloopt samenwerking met dataleveranciers vlotter. Diezelfde API’s laten ook toe om datasets systematisch open te stellen naar andere partijen, ook internationaal. Het verzamelen en aanbieden van gestructureerde gegevens is van grote waarde in het sensibiliseringsproces, maar heeft weinig impact als je die data niet verspreid krijgt. Inzetten op Linked Open Data biedt de mogelijkheid om de data over private archieven te delen, te verspreiden en te verrijken. Archiefpunt kan hier een belangrijke portaalfunctie opnemen om data uit verschillende geledingen van het veld verder te krijgen dan louter de Archiefbank.
2/ Gebruiksvriendelijke en toegankelijke webomgeving en databank
Door een betere integratie van de databank met een vernieuwde aantrekkelijke en intuïtieve webomgeving zullen de databank en de inhoudelijke gegevens gemakkelijker doorzoekbaar zijn en aantrekkelijker worden gepresenteerd. De nieuwe gebruikersinterfaces zullen de doorzoekbaarheid en invoer ten goede komen. Archiefpunt wil van de databank op de website een duurzame online bron van open data over private archieven en collecties maken. De data zijn vrij herbruikbaar en in een standaardformaat en faciliteren beheer van archieven, wetenschappelijk onderzoek en beleidsondersteunende analyses.
3/ Toegankelijk eerstelijnsonthaal met advieslijn, meldpunt en toolbox
Als dienstverlenende organisatie zal Archiefpunt sterker inzetten op een laagdrempelig en kwalitatief digitaal eerstelijnsonthaal waar de archiefbeheerder centraal staat en waarbij Archiefpunt toegankelijk is voor iedereen met vragen over archiefzorg. Via de website zullen informatie, gegevens over experten en expertise samenkomen in een eenvoudige toolbox en meldpunt voor te herbestemmen archieven. Iedereen met vragen over private archieven en collecties zal via de website deskundig begeleid en geadviseerd worden via de advieslijn en een meldpunt voor het (her)bestemmen van ‘vluchtige’ archieven en documentaire collecties. De vernieuwde technische omgeving zal Archiefpunt toelaten kennis en expertise op een laagdrempelige manier te presenteren en te delen met het brede cultureel-erfgoedveld en daarbuiten.
4/ Technische architectuur
Met het DATA-project maakt Archiefpunt een noodzakelijke technische inhaalbeweging. Door niet enkel te focussen op korte termijn noden, zoals een verbetering van het invoerformulier, maar ook meteen te zorgen voor een robuuste technische omgeving, zorgen we ervoor dat de huidige inspanningen ook duurzaam zijn. De verouderde technische architectuur is hertekend en de nieuwe expertise die met dit project wordt opgebouwd, kan worden ingezet bij het verdere beheer van die architectuur en ten dienste staan van het cultureel-erfgoedveld.
Dit project is een samenwerking tussen Archiefpunt met verschillende partners. De culturele archiefinstellingen ADVN-Archief voor Nationale Bewegingen, Amsab-Instituut voor Sociale Geschiedenis, AMVB-Archief en Museum voor het Vlaams leven te Brussel, CAVA-Centrum voor Academische en Vrijzinnige Archieven, Letterenhuis, KADOC-Documentatie- en Onderzoekscentrum voor Religie, Cultuur en Samenleving-KU Leuven, Liberas, VAi-Vlaams Architectuurinstituut en de Rijksarchieven Vlaanderen zetten gezamenlijk de schouders onder DATA. Door ook nauw samen te werken met meemoo en andere belanghebbenden uit de erfgoedsector zoals landelijke en regionale dienstverlenende rollen, onderzoekers en erfgoedvrijwilligers werden uiteenlopende noden van diverse gebruikers van bij de start meegenomen.
- Kim Christiaens, KADOC-KU Leuven
- Sofie De Caigny, Vlaams Architectuurinstituut
- Nele Hendrickx, Letterenhuis
- Peter Laroy, Liberas
- Ann Mares, ADVN
- Eddy Put, Rijksarchieven Vlaanderen
- Frank Scheelings, CAVA
- Steph Feremans, AMVB
- Geert Van Goethem, Amsab-ISG
Praktische info
Eigen middelen en projectsubsidie
Andere projecten
Op 22 november 1922 sterft Louise De Hem in haar woning in Vorst. Louise De ...
CAMOC, the International Committee for the Collections and Activities of Museums of Cities, komt in ...
Het project MAGIS Brugge neemt de befaamde stadsplattegrond van Marcus Gheeraerts uit 1562 als uitgangspunt ...
