Je aanbod didactisch versterken
Interessante erfgoedmaterie – sterke content dus – is de eerste stap in een overtuigend onderwijsaanbod. Maakt het materiaal leerlingen nieuwsgierig? Kunnen ze gevarieerde en rijke erfgoedverhalen verkennen en verder onderzoeken? Is het antwoord twee keer 'ja'? Dan kom je alvast in een sterke positie aan de start.
Maar er is meer. Want leerkrachten zoeken immers graag naar materialen die niet alleen een sterke inhoud hebben, maar ook suggesties bevatten over hoe ze ermee aan de slag kunnen. Een stappenplan, werkvormen of andere didactische suggesties zijn dus heel welkom. Enkele tips.
Wijze lessen: 12 bouwstenen voor effectieve didactiek
Het Expertisecentrum Onderwijs en Leren van Thomas More maakt er werk van om de kloof tussen onderwijsonderzoek en onderwijspraktijk te overbruggen. Het centrum ondersteunt scholen via professionaliseringstrajecten maar verzorgt ook hands-on publicaties voor educatieve professionals. De gratis gids Wijze Lessen is er daar een van.
Hoewel een erfgoedcontext niet zomaar samenvalt met een schoolomgeving, vallen veel van deze 'wijze lessen' toch te vertalen naar jouw erfgoedwerking. We geven je hier alvast een voorsmaakje van twee bouwstenen, relevant voor iedereen die leerprocessen ontwerpt.
Ga een moeilijk gesprek niet uit de weg
Ga je graag met een klasgroep in gesprek over controversiële thema’s? Dan is het belangrijk om te bewaken dat discussies in een veilige en serene sfeer kunnen verlopen. Een uitdaging, want anders dan leerkrachten komen gidsen en andere erfgoedwerkers meestal maar eenmalig of eerder kort in contact met een klasgroep.
Hoe ga je om met uitdagende of heftige uitspraken van leerlingen? Onderwijsmagazine Klasse organiseerde hierrond een webinar: laat je inspireren.
Het is belangrijk dat je als gespreksmoderator niet meteen stelling neemt tegen uitspraken van leerlingen. Dat betekent niet dat je alles zomaar moet laten passeren of goedkeuren, maar wel dat je vragen terugstelt aan de groep. Het webinar geeft concrete voorbeelden over hoe je dit kan realiseren.
Enkele alternatieven voor de klassieke debatoefening:
Haal inspiratie uit de Kwaliteitsalliantie
In 2021 stelde minister van Onderwijs Ben Weyts een groep samen rond onderwijsexpert Luc De Man. Samen onderzochten ze aan welke kwaliteitscriteria goed onderwijs moet voldoen. Daarvoor gingen ze in gesprek met meer dan 50 stakeholders: educatieve uitgeverijen, leraren, pedagogische begeleiders, inspecteurs, lerarenopleidingen. Ook ouders en leerlingen (via de scholierenkoepel) werden bevraagd, net als mensen die werken in verenigingen voor kansengroepen. Zo werd vanuit heel diverse perspectieven een stand van zaken opgemaakt van belangrijke criteria.
Je leest het volledige rapport hier. Of je kan je onderwijsaanbod screenen aan de hand van enkele highlights, hieronder voorgesteld en aangevuld door FARO met aandacht voor het erfgoedperspectief. Beschouw dit overzicht niet als een afvinklijstje met waarheden die in steen gebeiteld staan. Beschouw het eerder als een tool die je helpt om verder te brainstormen over je eigen leermiddelen, om je eigen materiaal kritisch te toetsen en daarnaast eigen klemtonen te leggen.
Start je erfgoedles vanuit verwondering voor een object
Misschien startte jouw passie voor erfgoed ooit vanuit een bepaalde verwondering? Je werd verrast door een locatie, een verhaal of een object waarover je geleidelijk aan meer te weten kwam. Zo werd je stap voor stap zelf een expert.
Enter het belang van object learning. Verwonder een klasgroep met bijzondere objecten en trek ze mee in je verhaal. Start vanuit het tastbare materiaal of de primaire bronnen (of replica’s). Je betrekt zo alle zintuigen bij het leermoment, maakt leerlingen nieuwsgierig en bevordert hun motivatie. Filosofe Inge Duytschaever verzorgde in het kader van een startdag voor Erfgoedklasbakken enkele instructiefiches waarmee je kan experimenteren rond object learning. Elke fiche focust op een ander aspect van erfgoedwerk: bewaren, participeren, onderzoeken en ordenen. Leerlingen werken met materialen als speelgoed, mysterieuze voorwerpen of foto’s.
Echt impact hebben met object learning? Gebruik de objecten niet alleen om je verhaal aan op te hangen. Het leermoment verzandt dan al gauw in een passieve luisterbeurt. Laat leerlingen in plaats daarvan actief aan de slag gaan met de materialen zodat het leermoment vanuit hun perspectief start. Zo geraken ze vanzelf mee in je verhaal ‘gezogen’. Creëer met andere woorden eerst de bereidheid om meer te willen leren vooraleer je nieuwe kennis of vaardigheden overbrengt.
