Het PRISMA-onderzoek: een landschapstekening avant la lettre

Van 2009 tot 2011 voerde FARO als kersvers steunpunt voor cultureel erfgoed een grondige doorlichting van de cultureel-erfgoedsector uit. We brachten de structuur, de omvang, de noden en vooral het potentieel van deze sector in beeld. Daarnaast voerden we een grootscheeps bevolkingsonderzoek uit over ‘Vlamingen en het verleden’.

Een ander luik van het onderzoek had tot doel het veld van lokale erfgoedverenigingen in kaart te brengen. We bouwden voort op eerder onderzoek van het Vlaams Centrum voor Volkscultuur (2002). Het onderzoek mondde uit in de publicatie Nabij, verenigd en meegerekend: cultureel-erfgoedverenigingen in Vlaanderen, nog steeds te verkrijgen bij FARO.

Het was de eerste landschapstekening van deze sector, nog voor die term in zwang was. Als sluitstuk van het onderzoekstraject publiceerden we het eindrapport Cultureel erfgoed 2020: Hefbomen voor het Vlaamse cultureel-erfgoedbeleid. Het bevat een overzicht van de belangrijkste inzichten en beleidsadviezen, waarbij we de blik op 2020 hielden. 

Er verscheen ook een artikelenreeks over PRISMA in faro | tijdschrift over cultureel erfgoed, online te consulteren via de Limo-catalogus van onze bibliotheek of via ISSUU.

Tot slot resulteerde het onderzoek ook in een rijke databank over de sector, te consulteren via de Erfgoedkaart, tot vandaag het meest actuele overzicht van het cultureel-erfgoedveld.

Cijferboek cultureel erfgoed (2010-2014)

Het PRISMA-onderzoek kende een vervolg in een tweejaarlijkse monitor van de cultureel-erfgoedsector. Het Cijferboek cultureel erfgoed was een initiatief van FARO en de toenmalige afdeling Cultureel erfgoed van het Departement CJSM. We wilden met dit instrument de evolutie van de (erkende) cultureel-erfgoedsector monitoren. Daartoe verzamelden we tweejaarlijks gegevens over de werking van de erkende musea, archiefinstellingen, erfgoedbibliotheken, landelijk gesubsidieerde erfgoedorganisaties en de erfgoedcellen. We registreerden gegevens over onder meer: beheersvorm, personeel, vrijwilligers, financiële middelen, infrastructuur (depot), collectieomvang en -beheer, activiteiten, toegangsvoorwaarden, bezoekcijfers en dienstverlening. 

De oorspronkelijke dataset van 2010 (PRISMA-onderzoek) werd in 2012 en 2014 geactualiseerd. Elke organisatie ontving een individueel rapport waarbij de eigen gegevens vergeleken werden met die van vergelijkbare organisaties in de eigen deelsector. Op een website verschenen er rapporten per deelsector met de kerncijfers, aangevuld met een samenvattend rapport dat de belangrijkste tendensen bevat. De meeste rapporten en gegevens zijn ondertussen verouderd. De website werd van het web gehaald. 

Consulteer het laatste rapport met een overzicht van de gegevens van het Cijferboek van 2014.

Het Cijferboek cultureel erfgoed kende geen vervolg in 2016 en werd definitief stopgezet. Momenteel onderzoekt het Departement CJM nieuwe mogelijkheden en instrumenten voor het organiseren van dataverzamelingen over de culturele sectoren.