Verpakken met papier en karton
Papier en karton zijn zeer bruikbare verpakkingsmaterialen voor erfgoedvoorwerpen. Papier vindt u in veel verschillende diktes en afmetingen, en ook karton is verkrijgbaar in tal van uitvoeringen. Kies bij langdurig gebruik voor de zuurvrije variant, tenzij het voorwerp van een zure omgeving houdt (bv. glas) of daar geen schade van ondervindt.
Zet de eigenschappen van de depotruimte, het te verpakken voorwerp en de voor- en de nadelen van papier en karton naast de voor- en nadelen van kunststof verpakkingsmateriaal om een keuze te maken.
Algemeen
Voordelen
- Papier en karton zijn betaalbaar, zeker voor standaardformaten en bij grote afnames.
- Maatwerk is mogelijk maar duur bij kleine afnames.
- Papier is poreus en werkt als buffer tegen vochtschommelingen, -ophopingen en schadelijke gassen.
- Papier en karton beschermen ook tegen lichtinval.
Nadelen
- Papier en karton zijn niet doorzichtig. U schermt dan ook uw voorwerp af.
- Papier is een hard materiaal en kan op sommige voorwerpen krassen veroorzaken.
- De pH-waarde (zuurtegraad) van papier en karton daalt na x-aantal jaar, afhankelijk van de omgevingsomstandigheden. Test het papier en karton af en toe met een pH-testpen die de zuurtegraad van het materiaal meet en vervang indien nodig.
- De draagkracht van kartonnen dozen is vaak beperkt.
Zijdepapier
- Kies voor dun, wit papier. De gekleurde varianten zijn niet geschikt om voorwerpen in te bewaren.
- Dit papier is hout-, chloor- en zuurvrij, zonder optische witmakers. Let op: vaak is het zijdepapier dat u in hobbywinkels kan kopen niet zuurvrij!
- Dit papier is verkrijgbaar in verschillende varianten: gebufferd versus ongebufferd; enkele gramdiktes en formaten.
- Gebufferd zijdepapier, d.w.z. met een alkalische reserve waardoor het minder snel terug zuur zal worden, is duurder en gebruikt u enkel in combinatie met een paar materialen. Gebruik het bv. nooit bij glazen voorwerpen en zilver: zij hebben het liever zuur. Ook voor de meeste fotografische materialen wordt dit afgeraden.
- Vervang het zijdepapier zeker wanneer het is verkleurd, geel of bros is geworden.
Bruikbaarheid
Over het algemeen is zijdepapier zeer bruikbaar en relatief goedkoop. U kunt het gebruiken:
- als beschermlaag tussen voorwerpen (bv. 2 lagen textiel).
- als beschermlaag tussen een voorwerp en een tweede verpakkingslaag. Zijdepapier werkt als vochtbuffer tussen een voorwerp en een plastic verpakkingslaag.
- om restruimte in verpakkingen op te vullen of om (kleine) voorwerpen vast te zetten in een verpakking. Hiervoor maakt u bijvoorbeeld proppen of harmonica's van enkele bladen. Als prop heeft zijdepapier een beperkte schokdempende werking. Let er wel op dat kleine voorwerpen niet verloren gaan in een berg papier.
- om (textiele) objecten, zoals jassen en rokken op te vullen en te ondersteunen. Hiervoor maakt u bijvoorbeeld rolletjes of vouwt u harmonica's met het papier. Maak deze met de gladde kant naar buiten.
- om (kleinere) objecten tegen stof en licht te beschermen.
Museumkarton
- zuurvrij, hoogwaardig, geperst cellulosekarton;
- in veel verschillende gramgewichten, kleuren en types op de markt.
Bruikbaarheid
- Dun karton kunt u gebruiken als tussenblad (buffer) tussen bijvoorbeeld prenten.
- Dun karton kunt u ook gebruiken om mapjes en passe-partouts te maken (bv. voor prenten en dergelijke).
- Er bestaan zuurvrije enveloppen in verschillende formaten, bedoeld om papier en foto's te bewaren.
- Dik karton kunt u gebruiken ter ondersteuning van bepaalde 2D-objecten, bv. verzwaard textiel.
- Een speciale variant is honingraatkarton, een dik en zeer stevig karton. Dat is zeer geschikt voor de ondersteuning en manipulatie van zware, vlakke objecten.
- Dik karton is ook bruikbaar als buffer in houten ladekasten en op legborden waarop zware objecten worden gezet.
Kartonnen dozen
- Hout-, chloor-, lignine- en zuurvrij, zonder optische witmakers. O.m. het ICN (huidig RCE) stelde kwaliteitseisen op waaraan kartonnen dozen moeten voldoen voor de langdurige bewaring van erfgoedobjecten.
- Verkrijgbaar in zeer veel verschillende formaten, types en kleuren. Bepaalde kartonnen dozen kunt u zelf verlengen, zo maakt u van twee korte dozen één langere. Zie de handleiding bij de bijlages.
- Meestal vervaardigd uit golfkarton.
- Gebruik dozen die u door te vouwen in elkaar zet. Vermijd het gebruik van lijmen, nietjes en dergelijke.
- Verschillende leveranciers bieden dozen in standaardformaten voor prenten en 3D-objecten.
- Standaardformaten zijn goedkoper dan maatwerk, dat bij een hoge afname ook wel te betalen is.
- Standaarddozen zijn binnenin aan te passen (bv. verkleinen) door de toevoeging van schuimplaat of andere softverpakkingsmaterialen.
- Door gebruik te maken van standaardformaten kunt u dozen gemakkelijker stapelen en zorgt u voor uniformiteit.
- U kunt kiezen uit dozen met een vast of los deksel. Op de markt vindt u ook dozen voor het opbergen van specifieke collecties, bv. dozen (al dan niet type ringmap) voor het opbergen van dia's, rollen enz.
Bruikbaarheid
- Kartonnen dozen kunt u gebruiken als tweede schil wanneer u verschillende erfgoedvoorwerpen verpakt voor bewaring in depot of transport.
- Zorg dat de objecten goed beschermd zitten in de doos. Vul indien nodig de lege ruimte om ze beter vast te zetten.
- Let goed op wanneer u gevulde dozen manipuleert. U ziet immers niet wat u in handen hebt, of het object gebroken is enz. Breng indien nodig waarschuwingsetiketten aan.
Gebruik niet
Maak liever geen gebruik van zuur papier, bv. krantenpapier, en van zure dozen, bv. de bekende bananen-, verhuis- en andere dozen uit supermarkten. Dergelijke dozen kunt u inzetten voor een zeer kortstondig gebruik, maar zijn niet geschikt om voorwerpen in te bewaren. Zuur papier en zure dozen geven gassen af en kunnen de objecten in de doos en in de depotruimte beschadigen. Test dozen bij twijfel met de pH-testpen.
Dit hoofdstuk werd geschreven door Annelies De Mey voor Depotwijzer.be.
FARO biedt regelmatig de cursus 'In Goede Handen | Bewaren, verpakken en intern transport' aan. Voor een actueel overzicht van ons cursusaanbod kunt u terecht in de FARO-vormingskalender of kunt u zich inschrijven op de FARO-nieuwsbrief.
Documenten
Verdere leestips
