Afgelopen vrijdag ging het allereerste postgraduaat Erfgoedondernemer van start aan de Erasmushogeschool in Brussel. Dat kwam er op initiatief van Johan Vencken van het erfgoedmarketinggenootschap de Bardijnen, in nauwe samenwerking met de Erasmushogeschool Brussel, departement Toerisme en recreatiemanagement en met FARO. Gelijk met de start van deze opleiding verscheen ook het bijhorende handboek bij Uitgeverij Politeia.

In een klimaat waar subsidies bevriezen, krimpen of wegvallen doen erfgoedwerkers vandaag er goed aan om anders te gaan denken over de werking van hun instellingen. En vooral: over hun financiële draagkracht. Het groeiende aanbod van publicaties over marketing en ondernemerschap is vaak niet voldoende specifiek om een erfgoedbeheerder te ondersteunen in zijn of haar zoektocht naar een businessmodel op maat van zijn of haar museum, archief, bibliotheek of site.

“Erfgoedbeheerders hebben geen nood aan de zoveelste marketingtheorie die hen zegt wat ze moeten doen,” aldus Johan Vencken. “Ze hebben eerder nood aan een praktische aanpak die hen zegt hoe ze aan marketing kunnen doen en hoe ze kunnen ondernemen in hun erfgoedorganisatie, zonder de intrinsieke waarde ervan te verdrukken. Het postgraduaat en het bijhorende handboek bieden een concreet stappenplan dat de erfgoedondernemer helpt een businessmodel te ontwikkelen en een marketingplan te op te stellen, op maat van zijn erfgoedonderneming”.

Deelnemers

De deelnemers volgen de opleiding elk met een specifiek project waarvoor ze een businessplan willen genereren. De projecten zijn zeer divers, gaande van een te restaureren 18e-eeuwse familiewoning, de ontsluiting van het archief van de Senaat, het Brandweermuseum in Aalst, het Suikermuseum in Tienen, de Erfgoedacademie, tot de restauratiedienst van de Regie der Gebouwen en het Sincfala museum in Knokke-Heist.

Docenten

Samensteller van de opleiding en auteur van het handboek, Johan Vencken, neemt de voormiddagcolleges voor zijn rekening en maakt de deelnemers wegwijs in de techniek van het ‘business modelen’. Hij krijgt versterking uit Nederland van Theo Meereboer en Ellen Groenveld (Cultuur & Retail) en van Hannah Fox (Derby Silk Mill) uit het Verenigd Koninkrijk. Stuk voor stuk mensen uit de praktijk.

Zo is Theo Meereboer ‘Museummaker’. Hij helpt musea zichzelf te zijn of te worden en hun eigenheid waar te maken, samen met publiek, bezoekers en stakeholders. Na een kunstopleiding was hij actief in de cultuursector als o.a. tentoonstellingsmaker, beeldend kunstenaar en schrijver. Daarna legde hij zich toe op zaken als webtechniek en -ontwerp, crossmediale conceptontwikkeling, marketingcommunicatie, businessmodelinnovatie en museum(belevings-)concepten. Hij is oprichter en community manager van Erfgoed 2.0, kennisnetwerk voor erfgoedprofessionals.

Ellen Groenveld is gespecialiseerd in museumretail. Cultuur en retail staan momenteel in de belangstelling. Retailmerken presenteren zichzelf regelmatig museaal of hebben zelfs een eigen museum. Terwijl musea zich aan de andere kant meer gaan gedragen als retailers, om hun eigen merk te versterken en een extra inkomstenbron te genereren. Hoe komen deze werelden bij elkaar? Wat kunnen zij van elkaar leren? Wat zijn trends om van te profiteren en wat zijn de succes- en faalfactoren? De leergang Cultuur & Retail doorloopt de belangrijkste facetten aan de hand van een specifiek model voor cultuur en detailmarketing.

Hannah Fox ten slotte is Project Director van de Derby Silk Mill en de Derby Museums Trust in het Verenigd Koninkrijk. Ze leidde de transformatie waardoor de Derby Silk Mill een nieuwe toekomst kreeg. Hierbij werd gebruik gemaakt van dezelfde technieken die ook in het postgraduaat worden aangeleerd.

Expertteam Erfgoedondernemen & studiedag

De ontwikkeling en start van het postgraduaat leidde ook tot het ontstaan van een expertteam rond erfgoedondernemen en erfgoedmarketing. Nu al staat vast dat het handboek ‘Erfgoedondernemen’ ook in het Engels en in het Frans zal verschijnen. Nadien starten de voorbereidingen van de tweede uitgave. Deze zal verzorgd worden door het team van docenten van het postgraduaat. Alle cases uit de opleiding en tal van tips en tricks zullen weldra ook verschijnen op een nieuwe online kennishub rond erfgoedondernemen die deel zal uitmaken van het Non Profit Marketing Instituut. Dat staat momenteel in de steigers en wordt 'gevoed' door de docenten van het postgraduaat en door experten in het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten.

Op 27 april 2017 organiseren de Bardijnen, de Erasmushogeschool en Uitgeverij Politeia i.s.m. FARO een eerste studiedag rond erfgoedondernemen. Tijdens deze studiedag zullen de deelnemers hun businessmodellen presenteren.

Praktisch

Het handboek ‘Erfgoedondernemer’ bestellen? Surf naar www.politeia.be.
Meer info over het postgraduaat? Ga naar www.erfgoedondernemen.be of bij Johan Vencken, johan@debardijnen.be , tel. +32 477 56 85 01.