Als Vlaanderen in de toekomst wil bijblijven, zal het nog sterker in leren moeten investeren. Dat is de conclusie van de kersverse Skills Strategy Flanders, die het resultaat is van een grondig internationaal assessment door de OESO. Dit rapport bevat heel wat concrete aanbevelingen die ook voor cultureel-erfgoedorganisaties inspirerend zijn. Hierbij alvast een samenvatting.

Bijleren is meer dan ooit noodzakelijk

Laat ons beginnen met het goede nieuws: gemiddeld is de Vlaamse jongere goed opgeleid. Er zijn heel wat competenties op de arbeidsmarkt aanwezig. Helaas zijn er ook heel wat tekorten. Zo is het momenteel zoeken naar goede profielen in technische en wetenschappelijke beroepen, in de gezondheidszorg en in het onderwijs. Hogere profielen vertonen steeds vaker openstaande vacatures, terwijl laaggeschoolden moeilijk werk vinden. 

De komende jaren zullen door sterke technologische ontwikkelingen bovendien heel wat beroepen veranderen. Automatisering en Big Data zullen ervoor zorgen dat 14% van de huidige beroepen verdwijnt. Andere beroepen zullen zo radicaal veranderen, dat een grote inhaalslag op het gebied van digitale competenties nodig is (volgens het rapport geldt dat voor 29% van de beroepen). Vaardigheden als kritisch denken, communicatie en flexibiliteit worden ook steeds belangrijker. Het moge duidelijk zijn: upgraden is nodig om te overleven.

We leren nu onvoldoende bij

En daar knelt het schoentje, want de gemiddelde volwassen Vlaming is weinig gemotiveerd om bij te leren, zeker in vergelijking met andere landen. Bovendien stelt het rapport vast dat juist die profielen die het meeste baat hebben bij bij- of omscholing achterblijven: laaggeschoolden, oudere werknemers, nieuwkomers en mensen die flexibel tewerkgesteld zijn, nemen zelden aan vormingsinitiatieven deel. Het aanbod van de overheid bereikt hen onvoldoende, en werkgevers ondersteunen dit leren ook te weinig. Bovendien zijn werkgevers vaak zo sterk diplomagericht dat eerder verworven competenties (EVC) nog maar weinig worden ingezet. We maken gewoon geen tijd voor leren en dat is een gemiste kans, ook in de cultureel-erfgoedsector.

Vlaanderen heeft een sterkere leercultuur nodig

Vandaar dus het pleidooi om met z’n allen meer aandacht te hebben voor leren en een leercultuur te ontwikkelen. Zo’n leercultuur kan ervoor zorgen dat mensen meer bereid zijn om hun bestaande competenties te versterken of nieuwe competenties te verwerven. Overheid en werkgevers moeten daarvoor hun krachten bundelen en zorgen voor een toekomstgericht aanbod aan leermogelijkheden. Dat kan zowel binnen het (hoger) onderwijs als op de werkvloer. Beide domeinen zouden elkaar meer moeten kunnen vinden. En daar is nog heel wat werk voor de boeg.

Een voorbeeld: nog flexibeler hoger onderwijs

In vergelijking met het buitenland gaan weinig Vlaamse volwassenen terug naar de schoolbanken. Een bachelor of masterdiploma verwerven tijdens het werk is bij ons dan ook best lastig. Vandaar een aantal voorstellen om dit te doorbreken:

• Het hoger onderwijs zou meer rekening moeten houden met elders verworven competenties en het eigen aanbod flexibeler moeten kunnen organiseren, zodat het een en ander makkelijker te combineren is. Het inzetten van e-leren of afstandsleren kan daarbij een belangrijke sleutel zijn.
• Leren op de werkvloer (duaal leren) bestaat nu voor het secundair onderwijs, maar zou moeten worden uitgebreid tot het hoger onderwijs. Studenten kunnen dan een aantal competenties al werkend (via betaalde stages) verwerven. De eerste experimenten gaan binnenkort van start!

Wat de cultureel-erfgoedsector kan doen

Deze Skills Strategie biedt heel wat kansen voor erfgoedorganisaties. Zo kunnen erfgoedorganisaties mee een rol spelen om mensen bewust te maken van het belang van leren. Onze sector heeft heel wat positieve leerervaringen te bieden die mensen zin doen krijgen om verder te leren (jammer dat het rapport ons niet opsomt, en wel bibliotheken en socioculturele organisaties noemt).

Daarnaast kan onze sector ook een rol spelen in de lokale netwerken en samenwerkingsverbanden die rond het begrip 'leercultuur' zullen ontstaan. We kunnen de krachten bundelen met het onderwijs en andere spelers en zo naar een gezamenlijk aanbod toewerken. Vaardigheden als kritisch denken, communicatie en flexibiliteit die zo nodig zijn op de arbeidsmarkt, heeft onze sector immers in huis!

En natuurlijk kan u als werkgever het goede voorbeeld geven, door meer in te zetten op leren op de werkvloer, minder diplomagericht te zijn en meer loopbaanmobiliteit toe te laten zodat mensen nieuwe taken en rollen op de werkvloer kunnen uitproberen. Want een goede leercultuur, die begint natuurlijk bij uzelf!