Op dinsdag 16 juni was FARO gastheer van Tournée Générale. Die stond in het teken van de erfgoedcellenwerkingen in Vlaanderen en Brussel. De erfgoedcellen, MAS, STAM en FARO stelden er de eerste resultaten voor van een visietraject dat momenteel loopt. Vervolgens gingen zij met de meer dan 100 genodigden in discussie over belangrijke thema’s en uitdagingen voor het lokaal cultureel-erfgoedbeleid.

Tournée Générale?

Tournée Générale is een jaarlijks terugkerend moment waarbij een deel van de cultureel-erfgoedsector zichzelf voorstelt. Vorig jaar kwamen de landelijke erkende musea aan bod, het jaar daarvoor de archieven. Dit jaar stond Tournée Générale in het teken van de erfgoedcellenwerkingen in Vlaanderen en Brussel.

Voor deze editie werden 100 stakeholders persoonlijk en op naam uitgenodigd. Zij vormden een bonte en boeiende mix van erfgoedwerkers, beleidsmakers, cultuurambtenaren en medewerkers van steunpunten, belangenorganisaties en koepelorganisaties van aangrenzende sectoren. Benieuwd naar de foto's? Klik hier.

Visietraject

De Tournée Générale 2015 kaderde in een breder visietraject over de toekomst van de erfgoedcellen en het lokale erfgoedbeleid. Dit traject biedt antwoorden op vragen zoals: waar willen de erfgoedcelwerkingen staan in 2020? Wat is hun rol op lokaal vlak én binnen de brede erfgoedsector? En welke kansen en uitdagingen stellen zich om deze rollen tenvolle te kunnen spelen?

In het kader van dit visietraject werden de voorbije maanden ruim vijftig mensen geïnterviewd. Het ging daarbij om beleidsmakers, cultuur- en vrijetijdscoördinatoren, vrijwilligers, museummedewerkers, archivarissen en collega’s uit aangrenzende sectoren.

Eerste resultaten

Op de Tournée Générale stelden de erfgoedcellen, MAS, STAM en FARO de eerste resultaten van deze bevraging voor. Eén opvallend resultaat was dat er, zowel bij erfgoedwerkers als beleidsmakers, een grote consensus bestaat over wat een erfgoedcelwerking zo bijzonder maakt. Het gaat om een combinatie van:

• de loketfunctie: voor lokale erfgoedbeheerders is het heel bijzonder dat zij een beroep kunnen doen op een professioneel erfgoedteam in hun onmiddellijke omgeving. Zeker deze nabijheid is een troef.
• netwerk en makelaarsrol: erfgoedcellen verbinden lokale erfgoedwerkers met elkaar en met aangrenzende domeinen. Tegelijk slaan zij bruggen tussen het lokale erfgoedveld en het bovenlokale niveau. Zo zorgen erfgoedcellen ervoor dat nieuwe tendensen en inzichten ook lokaal wortel schieten.
• continue aandacht voor de zorg voor en ontsluiting van lokaal cultureel erfgoed. In het bijzonder blijken erfgoedcellen goed geplaatst om in te zetten op het minder gekende erfgoed, het ‘zwerfgoed’, en immaterieel cultureel erfgoed.

Reflectie en debat

Uit de bevraging kwamen ook enkele kansen en pittige uitdagingen voor de volgende jaren boven tafel. In concreto gaat het om zes belangrijke thema’s:

• het groeiende belang van intergemeentelijk samenwerken;
• het actuele debat over decentralisatie en interbestuurlijk beleid;
• de toekomst van een (inter)gemeentelijk ondersteuningsbeleid in tijden van besparingen;
• de samenwerking met andere domeinen zoals onroerend erfgoed, welzijn, onderwijs en toerisme;
• de verhouding tussen erfgoedcellen en musea/archieven/erfgoedbibliotheken;
• de hoge verwachtingen waaraan een erfgoedcelmedewerker moet voldoen. Welke competenties moet zo iemand vandaag in huis hebben?

Op de Tournée Générale gingen we het debat aan over elk van deze thema’s. Nu eens bevestigden de discussies al langer gekende standpunten, dan weer bleek het debat erg verrassend of pittig. Alleszins kwam er heel veel informatie boven tafel dat het verdere visietraject zal voeden. En dat was natuurlijk ook de bedoeling van deze Tournée Générale.

Afsluitend: een kritische noot en … een nieuw Decreet Regionaal Cultuurbeleid?

De Tournée Générale sloten we af met twee beschouwende reflecties over het lokale erfgoedbeleid. Eerst formuleerde Anton Froeyman (Universiteit Gent) enkele kritische bedenkingen over hoe we met het verleden kunnen omgaan. Hij maakte tegelijk een opvallend statement: ook als netwerkspeler moeten erfgoedcellen kritisch blijven en durven ingrijpen in hoe gemeenschappen omgaan met ‘hun’ verleden.

Het laatste woord was voor Marleen Platteau, adviseur op het kabinet van minister Sven Gatz. Zij stond onder meer stil bij de grote bestuurlijke dossiers van het ogenblik: de toekomst (of beter: de nalatenschap) van het provinciale cultureel-erfgoedbeleid en het lopende debat over decentralisatie. Uit beide dossiers blijkt dat het intergemeentelijke niveau in de toekomst alleen maar aan belang zal winnen. Op het kabinet van minister Gatz wordt daarom nagedacht over een nieuw Decreet Regionaal Cultuurbeleid. Dat zou de bestaande regelingen bundelen rond intergemeentelijk samenwerken voor o.m. bibliotheken, cultuurcommunicatie en cultureel erfgoed. Dit plan was nieuws voor de deelnemers en vormde natuurlijk een mooie scoop voor deze Tournée Générale.

En verder?

De resultaten van de Tournée Générale zullen de erfgoedcellen en FARO in de loop van de zomermaanden verwerken en uitschrijven in een visietekst. De resultaten van dit traject zullen zij vanaf het najaar 2015 breed communiceren, onder meer via faro|tijdschrift over cultureel erfgoed.

Heeft u nog vragen, suggesties of bedenkingen over de Tournée Générale of het visietraject? Dan kunt u steeds contact opnemen met gregory.vercauteren@faro.be.