O Lab is een grassroots erfgoedproject dat zoekt naar manieren om mensen in een bepaalde buurt met elkaar te verbinden door middel van verhalen. Het project sloot vorig jaar af met een workshop waarin enkele erfgoedprofessionals stapsgewijs werden begeleid in het bouwen van een objectgestuurde filmspeler. Dit jaar werken we terug samen met De Loft, het Habbekrats trefpunt in Overbeke, om minder fraaie verhalen te verzamelen. Bedoeling is ze in een wasmachine te stoppen zodat mensen - figuurlijk uiteraard - met zichzelf in het reine kunnen komen.

Het dagelijks leven is kleinmenselijk

Het behoort volgens mij tot de opdracht van professionele erfgoedwerkers om te demystificeren, om het publiek te confronteren met de realiteit. Het dagelijks leven herleiden tot kleinmenselijke proporties levert echter niet altijd een vlekkeloos beeld op. Soms krijg je verhalen over de lelijkheid van mensen waarin bijvoorbeeld afgunst en hebzucht een motief kunnen zijn voor handelen. De Nederlandse etnoloog Gerard Rooijakkers wist deze kritische houding treffend te vatten met de oneliner “erfgoed met een angel”.

Wat geldt voor de professionele erfgoedwereld, geldt evenzo voor een buurtwerking met vrijwilligers. Wat niet wil zeggen dat we onze neus moeten ophalen voor mensen die met heimwee verlangen naar ‘de goede oude tijd'. Er is niets mis met nostalgie. Integendeel, er gaat een verbindende kracht uit van het nostalgisch reminisceren over het verleden van een buurt. Nieuwkomers zijn oprecht geïnteresseerd in het erfgoed van de buurt waarin ze wortel willen schieten. Maar daarnaast is het boeiend, om niet te zeggen verhelderend, om ook de verhalen met een angel naar boven te halen. Verhalen die vaak niet verder gaan dan een cafétoog. Dat kan het onschuldige kattenkwaad van kinderen zijn, een pekelzonde of de interne twist in een vereniging.

Wasmachine als symbool

Geïnspireerd door de hit Wasmasjien van de Surinaams-Nederlandse feestband Trafassi uit 1985 bedachten we het project Kleine verhalen, grote verhalen. Doe ze in ons wasmasjien. De wasmachine staat symbool voor het proper maken, het wegwassen, van de kleine zonde. Van kattenkwaad tot erger … Buurtbewoners kunnen hun verhaal via een online formulier signaleren waarna een vrijwilliger van O Lab langskomt om het te registeren.

Het is de bedoeling om een verplaatsbare wasmachine te maken waarmee de 'verhalen met een angel' dankzij de technologie van de objectgestuurde filmspeler kunnen worden beluisterd of bekeken. Denk bijvoorbeeld aan objecten voor persoonlijke verhalen uit iemands verleden of aan vinylplaten voor historische verhalen met een angel. Voor het maken van de objecten en het artwork van de platenhoezen doen we beroep op jongeren die daarvoor terecht kunnen in een aantal door De Loft georganiseerde workshops.

In de zomer willen we met de resultaten van Kleine verhalen, grote verhalen. Doe ze in ons wasmasjien een straatfeest organiseren in de buurtwasserette. In een buurt zonder slager, bakker of buurtwinkel is dit een van de weinige plaatsen waar iedereen wel eens komt. En in het najaar organiseren we terug een workshop voor erfgoedprofessionals waar ze hands-on door O Lab ontwikkelde instrumenten kunnen maken. Hou onze agenda in de gaten.

Eerdere O Lab-blogs:

• Grassroots erfgoedwerk in de buurt
• O Lab: verhalen in de buurt
• O Lab: van denken naar doen
• O Lab: speeddate met objecten
• O Lab & Habbekrats, de SDG’s in de praktijk
• O Lab: een buurt is geen project
• O Lab: objectgestuurde filmspeler
• Een objectgestuurde filmspeler maken: sfeerbeelden

Foto: Laundry in Paris. LWY via Wikimedia Commons. CC BY 2.0