“My loneliness is killing me”: deze woorden uit de wereldhit van Britney Spears mag u letterlijk nemen. Een snel groeiende berg aan onderzoek toont aan dat chronische eenzaamheid even dodelijk is als roken of obesitas.

Sinds enkele jaren komen overheden in binnen- en buitenland in actie tegen de destructieve impact die de toenemende sociale isolatie en eenzaamheid heeft op het welzijn en de gezondheid van mensen in alle leeftijds- en sociale categorieën. Ook bij ons ondernemen verschillende steden en gemeenten heel wat acties om het eenzaamheidsprobleem aan te pakken. In 2019 zorgde Sint-Truiden voor een primeur met de benoeming van de eerste schepen van Eenzaamheid.

Deze week wordt in het Vlaams Parlement een resolutie over het eenzaamheidsprobleem besproken. Daarin staat onder meer dat steden en gemeenten in hun meerjarenplannen voor de volgende bestuursperiode (2021-2025) meer aandacht besteden aan de verdere bestrijding van eenzaamheid op lokaal niveau. Om hen daarbij te helpen kunnen ze beroep doen op een databank met goede praktijkvoorbeelden. In de resolutie is ook opgenomen dat het eenzaamheidsprobleem op verschillende beleidsdomeinen moet aangepakt worden. Daarom moet de volgende minister van Welzijn volgens de indieners best ook een soort coördinerend minister van Eenzaamheid worden.

Rol cultureel-erfgoedsector

Ook de cultureel-erfgoedsector kan een rol spelen bij het aanpakken van het eenzaamheidsprobleem. Het staat immers buiten kijf dat participeren in erfgoedactiviteiten, zoals een museumrondleiding of een lezing in een archief, mensen kan helpen om connecties te maken met andere mensen. Is het dus louter een kwestie van het verbeteren van toegankelijkheid en inclusie? Was het maar zo eenvoudig. Want als we spreken over eenzaamheid dan gaat het vooral over sociale eenzaamheid. Over mensen die om allerlei redenen geen betekenisvolle connecties meer hebben met hun omgeving. Een erfgoedactiviteit op zich is geen reden waarom ze zouden deelnemen. Het gaat erom deze geïsoleerde mensen te bereiken en met hen een zinvolle activiteit te doen die tegemoetkomt aan hun noden en wensen. Dit is een kwestie van heel veel tijd en middelen.

Uit de piloottrajecten Erfgoedcollecties, gezondheid en welzijn leren we dat er tijd kruipt in het bereiken van kwetsbare mensen. Zelfs met partners uit de zorg- en sociale sector is het steeds zoeken naar de juiste tussenpersonen die kwetsbare mensen persoonlijk kunnen aanspreken en overtuigen om deel te nemen. Om nog maar te zwijgen over het oplossen van de mobiliteitsproblemen van sommige deelnemers, het organiseren van activiteiten buiten de kantooruren of de moeilijkheid om mensen ervan te overtuigen om te blijven deelnemen. Soms moeten mensen actief worden aangespoord of zelfs opgebeld om hen aan een activiteit te herinneren. Een manier van werken die in de erfgoedsector geen gemeengoed is. Of, zoals het onlangs klonk in Museum Journal: “While there is a huge willingness on the part of museums and galleries, they need to think differently about reaching people.” (Museums Journal, januari 2019, p. 11)

Foto: Max Pixel - CC0