Kan iemand met wie je opgroeit een heldin zijn? Historica en schrijfster Leen Huet vraagt het zich af. Daarbij betoogt ze ook dat we Kuifje moeten vergeten. Voor haar zijn Wiske en haar kompanen "de ware incarnaties van het Belgische levensgevoel in heden en verleden."

Wiske

Wiske was vanzelfsprekend voor mij als jonge lezer: we waren even oud, een jaar of negen, en net zoals ik een moeder, vader, grootouders, nichtjes en neefjes, een hond en speelgoed had, zo leefde zij met tante Sidonia, Schanulleke, Suske, Lambik en Jerom. Ik keek graag rond in huizen waar ik op bezoek ging, net zo hield ik van de gezellige hoekjes in de woning van tante Sidonia: haar interieur veranderde met elk album, zoals het uitzicht van haar huis en haar auto, toch zagen die decorstukken er altijd keurig en knus uit. Bijna elke zaterdag kreeg ik een nieuw stripalbum en genoot ik van de avonturen van het olijke zestal terwijl ik een zakje chips verorberde. Deze routine maakte me blind voor Wiskes ongewone trekjes. Om te beginnen haar naam: ik kende geen enkel ander meisje dat Wiske heette. Dat witte jurkje leek niet erg praktisch, haar kapsel snapte ik niet, maar goed, het rode lint oogde wel leuk. Wiskes gevoelens voor Schanulleke waren een stuwend element in de verhalen; wanneer ik mijn poppen bekeek, voelde ik geen vergelijkbare hartstocht opkomen, al wilde ik dat soms wel. Pas veel later vernam ik dat Wiske een volkskind voorstelde: haar naam, haar jurk, vermoedelijk huisvlijt, en haar samengetrokken haren zouden daarop wijzen. Schanulleke, zo leerde ik, was een ordinaire lappenpop, vermoedelijk eveneens huisvlijt, en heette oorspronkelijk Schalulleke, wat in het Antwerps zoiets betekent als pijpajuintje. Toch leek tante Sidonia helemaal niet arm. Slechts in één album zijn onze vrienden geruïneerd: ze huren dan plotseling een benepen huisje “in een tuinwijk” en moeten werken voor de kost: Lambik op een kantoor, Jerom in een fabriek. Deze toestand duurde gelukkig niet lang. Regelmatig werden Suske en Wiske ook onverklaarbaar rijk en elegant: Wiske kreeg dan mooie krullen, reed paard in manèges of beoefende moeiteloos de edele schermsport. Tante Sidonia bleek jammerlijk verdwenen, terwijl Lambik van een domme blaaskaak in een chique heer veranderde. Misschien vond ik alleen die metamorfose nogal ongeloofwaardig.

“Wiske van tante Sidonia – Suske van de clan der Mageren”. Met die legendarische woorden maken onze helden kennis. Het patroon van hun verhouding lag van in den beginne vast en wordt door Wiske mooi samengevat in De Kaartendans, wanneer Suske de schuld op zich neemt voor iets dat zij mispeuterd heeft: “Toch een ridderlijk manneke! Ik zal maar zwijgen want anders ontneem ik hem het plezier opofferend te zijn.” Suske, zoveel was duidelijk, had het niet onder de markt met zijn liefste speelkameraadje. Wiske beoefent met overtuiging de vrouwenlisten, huilt krokodillentranen om haar zin te krijgen en manipuleert er lustig op los. Misschien zou ik het van geen enkele andere stripfiguur aanvaarden. Er stond wel wat tegenover: dankzij Wiske beleefde ik enkele van mijn meest intense historische sensaties. Wat we op school leerden met de tijdslijn, verkende Wiske kranig dankzij de teletijdmachine. Ze was op haar mooist in historische klederdrachten. De oude Belgen, Pieter Bruegel, Pieter Paul Rubens, de hertog van Alva, de aartshertogen Albrecht en Isabella, de musketiers en de bokkenrijders, allemaal kwamen ze dankzij het fantastische en geestige verteltalent van Willy Vandersteen tot leven. Voor het Spaanse Spook, Don Persilos y Vigoramba, koesterde ik gevoelens die grensden aan de verliefdheid. En tussendoor al die heerlijke uitstapjes naar de Ardennen! Vergeet Kuifje, Wiske en haar kompanen zijn de ware incarnaties van het Belgische levensgevoel in heden en verleden.

En die manipulatieve neigingen? Ach, de opvoeding en het voorbeeld van de onvolprezen Sidonia, een geëmancipeerde vrouw naar mijn hart, keren dat wel ten goede.

Deze column verscheen eerder als een aflevering van 'Het Rijk der Vrouw' in Stripgids. Met heel veel dank aan Leen Huet. Lees meer over Leens leven en werk op haar website.

Afbeeldingen: Wiske, vroeger en nu (c) Standaard Uitgeverij