In Europa zijn duizenden reuzen, het merendeel in Spanje en Vlaanderen. De oorspronkelijke reuzen verbeeldden religieuze figuren en stapten mee in processies. Toen de katholieke kerk haar greep op deze processies verloor, werden de reuzen meer gebruikt bij profane gelegenheden. Sommige reuzen werden verbonden aan een gilde of beeldden een lokale legende uit. Tijdens de Franse overheersing werden echter vele reuzen vernietigd. Pas later keerden ze stapvoets terug en sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog zijn ze aan een echte revival toe. In de jaren tachtig waren ze met meer dan 1500. Aan een update van dat cijfer wordt volop gewerkt.

Een reus is niet zomaar een pop, hij of zij is vaak de weerspiegeling van een wijk of gemeente en wordt dan ook als een echte inwoner van de gemeente beschouwd. Reuzen worden geboren en krijgen dus een doopakte of een plaats in het volksregister. Daarna worden ze feestelijk gedoopt en krijgen ze, zoals de traditie het voorschrijft, een peter en een meter. Later kunnen reuzen ook trouwen met een andere reus en kinderen krijgen zodat een reuzenfamilie ontstaat. Deze gebeurtenissen gaan gepaard met een groot volksfeest. Reuzen kunnen ook onderscheidingen krijgen. Ze worden dan getooid met medailles of een grootlint met de kleuren van de stad. Sommige steden zijn al eeuwenlang in het bezit van stadsreuzen en hun lot is vaak aan elkaar verbonden. Reuzen krijgen immers vaak de functie als vertegenwoordiger van de stad mee, een soort mascotte.

In de reus zijn steeds systemen gebouwd om hem te kunnen dragen. Het dragen van de reus is zwaar en vergt veel ervaring, sommigen reuzen kunnen zelfs dansen. Tegenwoordig worden veel reuzen niet meer gedragen maar worden ze voorzien van wieltjes om makkelijker door de straten te kunnen bewegen.

In november 2005 erkende UNESCO de reuzenfiguren van de ommegangen in Dendermonde en Mechelen en van de Meiboomstoet in Brussel als meesterwerken van het orale en immateriële erfgoed. Een eerste belangrijke stap om deze reuzentraditie niet verloren te laten gaan. In 2011 lanceerde Volkskunde Vlaanderen het initiatief Rond de Rokken van de Reus. Het gaat daarbij om veel meer dan alleen de reuzenpoppen en hun geschiedenis. Ook de mensen die hun schouders onder een reus zetten én de gebruiken die zij in stand houden, zijn bijzonder boeiend. Met Rond de Rokken van de Reus wil Volkskunde Vlaanderen de reuzencultuur in de verf zetten. Via het online reuzenregister kan je in een handomdraai opsporen welke reus zich waar bevindt. Leden van een vereniging rond een reus, kunnen die reus met een paar simpele muisklikken aan het register toevoegen. Alle informatie is vervolgens op handige infofiches terug te vinden. Op elk van die fiches kan iedereen bovendien ook eigen foto’s en verhalen plaatsen. Voorts komt er ook een meldpunt waar allerlei weetjes, tips of zoekertjes kunnen achtergelaten worden. Samen kunnen we er zo voor zorgen dat de toekomst van de reuzencultuur net zo speciaal wordt als haar verleden.

Rond de Rokken van de Reus is een initiatief van Volkskunde Vlaanderen in samenwerking met Reuzen in Vlaanderen, La Maison des Géants d’ Ath en L’ association La Ronde des Géants en omvat naast de website ook een onderzoek naar de reuzencultuur.

Breng op Erfgoeddag de reuzen opnieuw naar buiten. Vertel hun levensverhaal en toon waarom deze zo belangrijk zijn. Kortom het moment dus om de lokale bevolking, maar ook het grote publiek (opnieuw) kennis te laten maken met hun grote vrienden.

Literatuur:

- lees meer over Rond de Rokken van de Reus op www.feestelijkvlaanderen.be/reuzen
- neem zeker ook een kijkje op www.reuzeninvlaanderen.be en www.tradities.be/tradities_detail.php?id=70

Afbeelding:
- (boven) campagnebeeld voor het project Rond de Rokken Vande Reus © Volkskunde Vlaanderen
- (onder) Mercator, Rupelmonde (c) Jelle Vermeersch; Grote Miel, Waasmunster (c) Jelle Vermeersch; Trouwakte van de reuzen Toon en Tinne (c) www.waaserfgoed.be