Tussen 1873 en 1934 trokken zo’n twee miljoen migranten vanuit Antwerpen naar Amerika. Ze deden dat met de bekende rederij Red Star Line, die kantoor hield in de Kammenstraat. Op de Rijnkaai op het Eilandje, de oude havenbuurt van de stad aan de stroom, staan nog steeds de gebouwen waar de migranten medisch gekeurd werden, ze moesten douchen en hun bagage ontsmet werd. In deze gebouwen die nog altijd bestaan wordt het toekomstige Red Star Line museum ingericht. Het verhaal van deze ‘landverhuizers’ is een verhaal van mensen, met talloze associaties van ellende en armoede. Maar ook van een tomeloze energie en van hoop.

De grote migratiegolf uit Europa viel samen met de doorbraak van de Industriële Revolutie. Tussen 1750 en 1950 verdrievoudigde de Europese bevolking door een samenloop van omstandigheden. Wat er op diverse plekken –  ook in ons land – gebeurde was dat door de sterk toegenomen bevolking de beschikbare landbouwgrond heel sterk versnipperde, en onvoldoende opbracht om de gezinnen die op die grond werkte, te voeden. Een van de elementen van die zogenaamde ‘economy of makeshifts’ – zeg maar hoe armen inventief te werk gingen om te overleven – dixit de bekende Britse historici Olwen Hufton – was een nogal drastische keuze: het vertrek naar betere oorden, met andere woorden: de emigratie. Heel wat mensen trokken ten tijde van de Industriële Revolutie naar steden en ontluikende industriegebieden, andere zoeken hun heil verder weg.

Favoriete bestemmingen zijn ‘de Nieuwe Wereld’, aan de overzijde Atlantische Oceaan, maar ook Australië werd een magneet voor mensen die een betere toekomst zochten. In het kielzog van deze eerste, economische migranten volgen algauw mensen die op de vlucht zijn voor politieke onrust en vervolging – vooral uit Oost-Europa.

In 2012 opent in Antwerpen het nieuwe Red Star Line | People on the Move. Het wordt een plek voor herinnering, debat, beleving en onderzoek naar internationale menselijke mobiliteit, vroeger en nu.

Kan jij op Erfgoeddag de  lokale geschiedenis van ‘mensen op de vlucht’ reconstrueren?

Leestips:
NAUWELAERTS (Mandy) (red.), Red Star Line | People on the Move, Antwerpen, Stad Antwerpen, 2008, 96p. en de brochure ‘Wegwijs in Red Star Line | People on the Move’, 2009, 36p.
Meer info over de RSL vind je op de website van het museum-in-wording.

De Nederlandse website 'Vijf eeuwen migratie' is ook een boeiende inspiratiebron van hoe er met die migratiegeschiedenissen wordt omgegaan. Bezoekers kunnen ook zelf hun eigen getuigenissen toevoegen, enz.

Afbeeldingen:
(boven) Logo Red Star Line
(links) Aankomst op Ellis Island, NewYork, s.d. (c) Foto collectie Ellis Island Immigration Museum
(rechts) Migranten op het dek, s.d., (c) Foto Collectie Vrienden van de Red Star Line Antwerpen