Ooit bezat Aalst een eigen circusfamilie: de familie Van Lissum. Hun artiestennaam was 'Circus Jhony'. Dit circus trad een laatste keer op in 1982. Daardoor is er nog een volledige ‘jongere’ generatie Aalstenaars die zich hun kinderlijke verwondering kunnen herinneren bij het zien van de acts van Circus Jhony.  Krachttoeren en spektakel verzekerd! De Erfgoedcel van Aalst wijdde er een tentoonstelling aan. Nog tot 4 september te zien.

Circus Jhony werd in 1921 gesticht door de Brusselse krachtatleet Karel Jhony Van Lissum en zijn vrouw Maria Leschan, zelf een dochter van de Antwerpse circusfamilie Libot. Aanvankelijk moesten Jhony en Maria zichzelf vaak als circusartiesten verhuren aan andere circussen. De familie bleef in België toeren tijdens het seizoen (van maart tot november) terwijl de wintermaanden voorbehouden werden voor engagementen in het buitenland, zoals het ‘Cirque de Paris’. De kinderen maakten die buitenlandse opdrachten echter onmogelijk. In totaal kregen Jhony en Maria er maar liefst tien en ze werden één voor één ingeschakeld in de wondere wereld van het circus'. Enkel dochter Rachel verliet rond haar 23e het circus door haar huwelijk met een burgerjongen. Naast paardendressuur en clownacts deden de kinderen acrobatie aan de trapeze, op of aan de koord, op de grond of te paard. Halsbrekende toeren werden vaak uitgevoerd zonder net. Niet enkel de acts maar ook de publiciteit, de kassa, het naaien van de kostuums en het herstellen van de tent of het wagenpark werden door de familie zelf gedaan. Dankzij de vele eigen acts was Circus Jhony minder afhankelijk van gastartiesten die betaald moesten worden. Hierdoor kon het circus makkelijker dan andere circussen de crisis van de jaren 1950-1960 overleven. Toen Jhony in 1957 onverwacht overleed, nam Maria, alom gekend als ‘Madame Jhony’, de leiding van het circus over.

Aalst

Vanaf 1947 trad Circus Jhony jaarlijks op te Aalst. Aanvankelijk overwinterde de familie nog in het Antwerpse. Later huurde men twee hangars in Baasrode en nadien volgden een aantal overwinteringen in Herdersem en Terjoden. Zoon Marcel Van Lissum kreeg ook kennis met de dochter van café ‘Charleston’ in Aalst.  De familie kon vanaf 1964 een terrein huren in de August Marcelstraat en Aalst werd zo de definitieve thuisbasis van het circus. Dat de Aalstenaar Circus Jhony ondertussen volledig in zijn hart had gesloten, blijkt uit het feit dat het lot van het circus tot in de gemeenteraad toe opgevolgd werd. Men brak er een lans voor wat men “een waardevolle volkskulturele bedrijvigheid” noemde. De familie Van Lissum had zich dan ook geliefd gemaakt door de vele liefdadigheidsoptredens die ze verzorgden. Tijdens één van die optredens werd burgemeester Marcel De Bisschop door een olifant ‘ingezeept’ voor een zogenaamde scheerbeurt. De Van Lissums zelf sloten Aalst ook in hun hart. Zo was René, 10 jaar lang lid van carnavalgroep De Lodderoigen. Heel wat afgedankte onderstellen van Circus Jhony belandden aldus bij de carnavalgroep.

Vanaf eind jaren 1960 braken moeilijke tijden aan. Een veranderende mentaliteit onder invloed van een verhoogde levensstandaard zorgde ervoor dat het steeds moeilijker werd om de circustent gevuld te krijgen. Tijdens de jaren ‘70 werden steeds meer gastartiesten ingehuurd: de muzikale miniclown Fransky, een olifanten- en berenact en zelfs de bekende krachtpatser John Massis. De invoering van de BTW, de sociale wetten voor het circuspersoneel en de hogere staangelden in de gemeenten zouden het circus echter de das omdoen. Wegens ziekte van de ondertussen 84-jarige Madame Jhony werd de circustent in het seizoen 1982 niet opgesteld. Wat een tijdelijke forfait was, bleek het definitieve einde.

Praktische info

De Erfgoedcel Aalst dompelt je onder in hun circusverleden. Foto’s, filmpjes, attributen en kostuums nemen je mee naar de gloriejaren van Circus Jhony.

'Kom dat zien, kom dat zien'. Nog tot 4 september in ’t Gasthuys – Stedelijk Museum Aalst, Oude Vismarkt 13 - van dinsdag tot vrijdag: 10-12 uur en 13-17 uur. Op zaterdag en zondag: 14-18 uur.
Meer weten over de geschiedenis van Circus Jhony? Lees het laatste nummer van de Erfgoedkrant.
Meer foto's zien? Je vindt ze in de beeldbank.

Leestips:
- JACOBS (Marc), Circussen in Vlaanderen, Brussel, Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap - Afdeling volksontwikkelingen bibliotheekwerk, 2002, 48p.
- RAU (Jaak), Circus magie : tweehonderd jaar circusbezoek in Brugge, 19de-20ste eeuw, Brugge, Van de Wiele, 2003, 96p.

Afbeeldingen:
Sfeerbeelden van Circus Jhony (c) Erfgoedcel Aalst