Kinderen ontdekken erfgoed in Ninove

Kinderen spelen een erfgoedspel in Ninove. Foto: KADOC

Hoe maak je kinderen enthousiast voor erfgoed? Over die vraag breken veel erfgoedwerkers zich wel eens het hoofd, ook in KADOC en bij Erfgoedcel Denderland. Zonder te beweren dat ze de gouden oplossing in handen hebben, delen ze hier hun ervaringen met het traject dat ze de voorbije maanden aflegden samen met Habbekrats. 

Deze tekst werd geschreven door Winand Van Meerbeek (medewerker communicatie / projectmedewerker ODIS, KADOC), Rick Jimenez (projectmedewerker To bridge a gap, KADOC) en Jana De Bie (projectmedewerker, Erfgoedcel Denderland).

Weet je wat we doen? We spelen samen een spel

Habbekrats is een organisatie in Ninove die kinderen tussen 8 en 18 jaar uit kwetsbare situaties warmte, vriendschap en ondersteuning biedt. Wekelijks komen zo’n 350 Ninoofse kinderen langs om rond te hangen in het Habbekrats-lokaal of om deel te nemen aan spelactiviteiten en open gespreksessies over maatschappelijke thema’s.

In vier van die open sessies maakten de kinderen kennis met het erfgoed van Ninove.

  • We begonnen met een spel om hun interesse te wekken. Verspreid over de stad legden we kaartjes met foto’s, beschrijvingen en kenmerken van monumenten, erfgoedobjecten en tradities. Die erfgoedkaarten, vergelijkbaar met Spacixkaarten of Top Trumps uit de jaren 1990, verdeelden we in drie categorieën: roerend, onroerend en immaterieel erfgoed.
  • In de daaropvolgende sessies werkten we verder met het erfgoed dat de kinderen zelf belangrijk vinden. Via kleine opdrachten in de spelvorm ‘Een tegen allen’ verzamelden we erfgoedpraktijken en tradities die voor hen waardevol zijn. Deze input verwerkten we tot nieuwe kaarten voor het erfgoedkaartspel.
  • Vervolgens namen we de kinderen mee op een ontdekkingstocht door Ninove en bezochten we het stadsarchief, de Abdijkerk en de Ninoofse reuzen. Tijdens deze tocht vertelden de kinderen ook over plekken die voor hen betekenisvol zijn.
  • In de vierde en laatste sessie konden de kinderen de nieuwe erfgoedkaarten winnen door deel te nemen aan een quiz over het Ninoofse erfgoed.
Kinderen spelen een erfgoedspel in Ninove. Foto: KADOC
Kinderen spelen een erfgoedspel in Ninove. Foto: KADOC
Kinderen spelen een erfgoedspel in Ninove. Foto: KADOC
Kinderen spelen een erfgoedspel in Ninove. Foto: KADOC

Een traject vol uitdagingen

Aanpassen, aanpassen en ... aanpassen

Dat dit traject onderweg vaak aanpassingen vereiste, is een understatement. Elk van de drie organisaties had zo haar eigen focus en aanpak. Samenwerken was dan ook niet altijd evident

Een voorbeeld: jeugdorganisaties volgen een ander tempo dan cultuurorganisaties. Voor Habbekrats, dat uiterst laagdrempelig werkt en geen vast programma heeft, is flexibiliteit cruciaal. Terwijl een erfgoedorganisatie vaak de neiging heeft om alles uitvoerig te plannen, leerden we gaandeweg dat het beter was om ons te plooien naar de beschikbaarheid van de begeleiders en de behoeften van de kinderen.

Kinderen spelen een erfgoedspel in Ninove. Foto: KADOC

De open structuur van Habbekrats maakte het onmogelijk om kinderen op vaste tijdstippen aanwezig te laten zijn of wekelijks aan het vervolgtraject te laten deelnemen. Daarom legden we de nadruk op losse momenten waarop de kinderen konden aansluiten zoals het ze uitkwam. Dankzij dat flexibele model konden we een breder publiek bereiken dan via een vervolgtraject.

Aandacht vasthouden

Daarnaast is het een uitdaging om de aandacht van kinderen vast te houden. Het is niet eenvoudig om erfgoed, dat ze vaak als 'ouderwets' ervaren, in hun leefwereld aantrekkelijk te maken. Voor kinderen met een migratieachtergrond, die minder verbonden zijn met ‘klassiek’ erfgoed, bleek dat nog uitdagender.

Met een koffer vol erfgoedobjecten wisten we dan toch hun nieuwsgierigheid te wekken. Ook spel was een dankbaar element om de aandacht van kinderen te vangen. Jongeren vanaf veertien jaar bleken een pak lastiger te bereiken. Zij haakten al snel af. Dit benadrukt hoe belangrijk het is om een duidelijke leeftijdscategorie af te bakenen. Een zesjarig kind en een achttienjarige aanspreken met dezelfde erfgoedactiviteit, is namelijk zo goed als onmogelijk.

Van experiment naar duurzame toepassing

De kennis en ervaring uit dit traject verwerken we binnenkort tot een duurzaam product: een erfgoedspel in de ErfgoedApp. Dit interactieve spel, dat op Erfgoeddag 2025 wordt gelanceerd, geeft iedereen de kans om het lokale erfgoed op een speelse manier te ontdekken.

Het doel is dat het spel de komende jaren gebruikt wordt door Habbekrats, maar ook door andere lokale jeugdorganisaties en gezinnen met kinderen. Bovendien nodigen we andere erfgoedorganisaties uit om onze aanpak uit te proberen en met kinderen aan de slag te gaan.

Eerst in Ninove, binnenkort misschien ook bij jou?

Logo Erfgoeddag

Erfgoeddag 2025 draait om het thema Game on! Of je nu oude volksspelen nieuw leven inblaast, een interactieve tentoonstelling over sportgeschiedenis organiseert, of samen met lokale jeugdverenigingen een doe-activiteit opzet: de mogelijkheden zijn eindeloos.

Om je op weg te helpen, bundelden we allerlei inspiratie. Van werkvormen en locaties tot mogelijke partners en inhoudelijke voorbeelden: je vindt het allemaal in ons inspiratieluik

Foto's: KADOC

Seppe Van Pottelbergh