Op de WOI-pagina van FARO posten we geregeld recensies van een opvallend, inspirerend of innoverend boek over de Groote Oorlog. Dit keer las Roel Daenen (FARO) voor u nu eens geen boek over dit thema, maar beluisterde hij een cd.

Ik herneem hier gemakshalve de inleiding van de jongste WOI-blogpost, over twee recente strips. De voorbije 100 jaar inspireerden het krijgsgeweld van de Eerste Wereldoorlog en de daaruit voortvloeiende maatschappelijke ontwikkelingen tal van kunstenaars. Onder meer romans, theaterstukken, beeldende kunst en een heleboel andere creaties probeerden de zinloosheid van de "Grote Slachting" (dixit striptekenaar Jacques Tardi) te vatten en te verzinnebeelden. Maar er is ook heel wat muziek die zowel over als tijdens de Eerste Wereldoorlog is geschreven.

Het jonge Belgische St. George Quintet (met een bijzondere samenstelling van twee violen, altviool, cello en contrabas, wat het een ietwat orkestrale dimensie geeft), de ‘Supernova'-laureaten van radiozender Klara, werkt zich dezer dagen in de kijker met hun opname voor de Warmste Week. Maar daarover zodadelijk meer. Het gezelschap dankt zijn naam overigens aan componist George Onslow, die zo maar even vijfendertig kwintetten schreef voor deze bezetting.

Hun pas verschenen album ‘British Legends’ is een bloemlezing van het werk van vier componisten die tijdens de Eerste Wereldoorlog in het Britse leger gediend hebben. Frederick Septimus Kelly (1881-1916) is ongetwijfeld de minst bekende. Hij was niet enkel een Australisch-Britse toproeier (goud tijdens de Olympische Spelen van Londen, in 1908), maar ook componist. Toen zijn vriend en dichter Rupert Brooke net voor de Slag van Gallipoli de dood vond, schreef Kelly zijn ‘Elegy for String Orchestra, in Memoriam Rupert Brooke’. Kelly sneuvelde in 1916 aan de Somme.

De twee volgende componisten, Sir Arthur Bliss (1891-1975) en Ralph Vaughan Williams (1872-1958) waren resp. leerling en leermeester. Hoewel Vaughan Williams in 1914 oud genoeg was om vrijgesteld te worden van de dienst, meldde hij zich – net als zovelen, waaronder ook Bliss – vrijwillig aan. Beiden kwamen zwaar getekend terug. En dat doorklinkt in hun muziek. Bliss’ ‘Music for Strings’ bijvoorbeeld, geschreven in 1935, trapt af met een onrustig en energiek eerste deel. Hij gaf ook meermaals aan dat de spoken uit de oorlog hem nog steeds ’s nachts, in zijn dromen, kwam lastigvallen. En met wat verbeelding hoor je dat hier, in deze muziek.

Vaughan Williams, voor de oorlog nog student bij Maurice Ravel, is onmiskenbaar een van Groot-Brittanniës belangrijkste 20e-eeuwse componisten. Beroemd van onder meer zijn programmatische ‘The Lark Ascending’. De oorlog weerklinkt door in onder meer zijn Derde symfonie, de Pastoral Symphony, voor sopraan en orkest. Op deze cd zijn fragmenten uit zijn English Folk Songs Suite uit 1923 te horen. Vaughan Williams, actief aan het front als ambulancier kwam met een beschadigd gehoor uit de strijd.

De vierde en laatste componist is Edward Elgar, vooral bekend van de plechtstatige muziek uit het vooroorlogse Great Britain, met de beroemde ‘Pomp and Circumstance March’ als ongetwijfeld meest bekende, exemplarische werk. Of de fraaie ‘Engima Variations’ uit 1898. Ook hij meldde zich aan (als 57-jarige) vrijwilliger. Na de oorlog werd Elgars muziek anders, serener en minder triomfantelijk. Op deze cd is het werk Elegy op. 58 opgenomen. Vooroorlogs, dat wel, maar mooi aansluitend bij de rest.

Er zijn nog drie bonus tracks, van het bekende duo John Lennon – Paul McCartney: Eleanor Rigby, Michelle en All You Need is Love. Een haast programmatorisch credo om dit album mee af te sluiten. U kunt deze drie nummers overigens op een speciale ‘All we need is love’-Warme-Week-cd aankopen, bij Klara. De opbrengst gaat integraal naar Vluchtelingenwerk Vlaanderen.

Ons oordeel? Heel sfeervolle en betekenisvolle muziek, die heel mooi in confrontatie kan gaan met bijvoorbeeld een tentoonstelling, lezing of een locatie. Het is allicht niet toevallig dat de muzikanten van dit strijkkwintet hebben meegewerkt aan de muziektheaterproductie ‘Elegy, a cry from the dark side’. Deze productie bracht het levensverhaal van Frederick Septimus Kelly.

Bekijk the making of.