Lees- en kijktip | Tekst in het Rijksmuseum
Eind vorig jaar organiseerde het Rijksmuseum een symposium over het gebruik van teksten in het museum. Deelnemers kregen er de voornaamste bevindingen uit tien jaar praktijk en onderzoek, en een publicatie.
In 2014 organiseerde het museum een eerste symposium over het onderwerp. Nu, elf jaar later, vraagt het zich opnieuw af wat een goede museumtekst eigenlijk is. Daarbij gaat het Rijks ervan uit dat taal leeft en mee verandert met de maatschappij. Of, kernachtig gesteld bij monde van directeur Taco Dibbits: “Een goede museumtekst is nooit klaar". Want wat heet ‘goed’ te zijn? En wie bepaalt dat dan?
Uitzoomen
Bovenstaande vragen zijn veel fundamenteler dan de eigenlijke schrijfpraktijk en zoomen uit. Daarbij is de kernvraag wat de rol en functie van museumteksten zijn, of zouden moeten zijn. Daarin is het museum ferm: museumteksten zijn allesbehalve een bijzaak, ze zijn essentieel voor de bezoekerservaring. Ze moeten de bezoeker helpen om:
- gerichter naar objecten en kunstwerken te kijken.
- de context waarin het voorwerp of kunstwerk tot stand kwam beter te begrijpen, bijvoorbeeld door historische, artistieke of maatschappelijke achtergronden te verduidelijken.
- zich verbonden te voelen met de collectie en de verhalen die het museum wil brengen.
Met andere woorden: een museumtekst informeert op zijn best, inspireert én is tezelfdertijd begrijpelijk voor een breed publiek, van leken tot experts. Uit het voorgaande mag blijken dat de ambities voor de omgang met teksten best hoog zijn.
Stijl en lengte
Gebaseerd op onderzoek en participatie
Net zoals de teksten in het museum altijd gebaseerd moeten zijn op onderzoek, wordt de inzet van de teksten op zich ook onderzocht. En wel door middel van eye-tracking en bezoekersstudies. Daardoor heeft het Rijksmuseum een beeld van hoe museumbezoekers zich door de tentoonstellingen bewegen én hoe ze teksten lezen. Een paar van de bevindingen:
- Bezoekers besteden gemiddeld slechts enkele seconden per tekst.
- Korte alinea’s en duidelijke koppen helpen om snel en efficiënt informatie te verwerken.
- De plaatsing van de tekst ten opzichte van het object – zo dicht mogelijk dus – vergroot de kans dat die wordt gelezen.
Bovendien wordt het publiek ook vaak betrokken bij het schrijfproces. Zo wordt bezoekers onder meer gevraagd welke informatie ze missen of, andersom, welke info ze net waarderen. Er zijn ook testleespanels waarin feedback gevraagd wordt. Daaruit wordt informatie van onschatbare waarde gepuurd en worden allerlei klippen vermeden.
Gratis publicatie en video
Al het bovenstaande en nog veel meer kan je in extenso nalezen in de publicatie Tekst in het Rijksmuseum. Interessant is dat er niet alleen een hele stoet met voorbeelden en afbeeldingen is opgenomen, maar ook een uitgebreide bibliografie. Erg handig voor wie zich verder in het onderwerp wil verdiepen. Je kan de publicatie downloaden via deze website, die van het Rijksmuseum of een fysiek exemplaar bestellen via de webshop van het museum.
En via diezelfde website kan je ook het symposium herbekijken, met lezingen en interventies van de museumploeg, maar ook van het Nationaal Holocaust Museum, het Groninger Museum, het Oyfo Techniekmuseum, Imagine IC, Universiteitsmuseum Groningen, Museum Jan Cunen, het LAM museum en de werkgroep Vrouwen van het Rijksmuseum. Voor de luchtige toets zorgt een duo acteurs.
Beelden: interieur van het Rijksmuseum © Erik Smits, midden: cover van de publicatie
