FOD Economie lanceert databank naziroofkunst
Zo'n 2.800 kunstwerken, tijdens de Tweede Wereldoorlog in ons land geroofd door de nazi’s, wachten op hun rechtmatige eigenaars. Een nieuwe databank wil daarbij helpen.
Die website gaat uit van de FOD Economie. Het gaat onder meer om schilderijen, beeldhouwwerken, meubelen en archeologische voorwerpen, die na de oorlog als roofkunst werden aangegeven bij de dienst voor Economische Recuperatie (DER). Die werken zijn ofwel nog altijd niet teruggevonden en/ofwel teruggegeven aan hun rechtmatige eigenaars, vaak nakomelingen van slachtoffers van het naziregime.
De Dienst voor Economische Recuperatie (DER)
Vlak na het einde van de bezetting werd op 16 november 1944 de Dienst voor Economische Recuperatie (DER) opgericht. Die dienst was verantwoordelijk voor de opsporing, restitutie en vereffening van roerende goederen in België of in het buitenland die tijdens de Tweede Wereldoorlog uit Belgisch openbaar of privébezit waren verdwenen. Binnen de DER was een cel actief, belast met de identificatie en restitutie van geroofde kunstgoederen.
De activiteit van de DER leidde tot de recuperatie van enkele honderden kunstwerken, waaronder ook kunsthistorisch zeer waardevolle kunstobjecten. Het beroemde stuk was het Lam Gods van de gebroeders Van Eyck. Een groot deel van de geroofde kunstwerken kon weliswaar niet getraceerd worden.
Start van een databank …
Na de opheffing van de DER werden de aangifteformulieren verder bewaard bij de FOD Economie, die ze in 2011 officieel overdroeg aan het Algemeen Rijksarchief van België. De toenmalige aangifteformulieren van de niet-teruggevonden kunstvoorwerpen zijn een erg waardevolle bron voor verder historisch en kunsthistorisch onderzoek. Zij bevatten gegevens over meer dan 2.800 objecten zoals schilderijen, tekeningen, beeldhouwwerken, meubelen, textielkunst en in mindere mate wetenschappelijke instrumenten en archiefdocumenten. De aangifteformulieren en het bestaande beeldmateriaal werden door de FOD Economie gescand en een groot deel van de vermelde gegevens werd ontsloten in een database.
Ontsluiting van de gegevens
Op deze website kunt u de gegevens uit die database raadplegen. Bij de overname van de gegevens op de aangifteformulieren in de database werd er zoveel mogelijk getracht die zo correct mogelijk weer te geven en werden ze daar waar nodig geïnterpreteerd. De interpretatie van sommige gegevens op de aangifteformulieren zoals verkoop, diefstal, confiscatie, gedwongen of vrijwillige verkoop stemt niet altijd overeen met de huidige kennis.
Er werd bij de aanmaak van de database ook geen systematische controle uitgevoerd naar de zekerheid dat de kunstwerken identiek zijn met de in de aangifteformulieren vermelde werken. Evenmin werd er nagegaan of er na de oorlog eventueel rechtsherstel plaatsvond. Van elk object dat op deze website voorkomt mag niet steeds automatisch de conclusie getrokken worden dat het bezit ervan is verloren door roof, gedwongen verkoop, confiscatie of enige andere wijze van verlies.
Evenmin kan er gegarandeerd worden dat de opgenomen gegevens op deze website volledig en correct weergegeven werden. Onvolledige of onbestaande gegevens werden in de database aangegeven met de afkorting “n.a.” (not available). Het “B.A. nummer” dat voorkomt op talrijke fiches van de geroofde kunstvoorwerpen, is het nummer dat door de voormalige Duitse naoorlogse administratie (het Bundesamt) toegekend werd.
Afbeeldingen: (bovenaan) Fiche schilderij Jan Steen © OKV / (midden) Haus der Deutschen Kunst in München, model voor het (nooit gerealiseerde) Führermuseum in Linz, Bundesarchiv, Bild 146-1990-073-26 / CC-BY-SA 3.0 via Wikimedia Commons
