Meer dan vijftig instellingen en organisaties trekken aan de alarmbel: Vlaanderen begint een serieuze achterstand op te lopen waar het gaat om het beschermen van haar digitaal geheugen. Verenigd in het Platform Digitale Duurzaamheid zetten zij zich vanaf nu samen in voor het duurzaam bewaren en toegankelijk houden van digitale informatie en digitaal erfgoed. Tijdens het Cultuurforum 2020, op 1 juni in Turnhout, zal het Platform zich officieel presenteren aan de brede cultuursector.

Het platform kiest het begin van de Digitale Week om zich al een eerste keer voor te stellen aan het publiek. Tussen 21 en 27 april organiseren tientallen organisaties in heel Vlaanderen laagdrempelige activiteiten rond het kwaliteitsvol gebruik van internet en de computer, met als doel de ‘digitale kloof’ te verkleinen. De Digitale Week valt dit jaar samen met Erfgoeddag, op zondag 22 april. Erfgoeddag is een jaarlijkse sensibiliseringsactie rond cultureel erfgoed voor publiek, sector, pers en beleid. Een geschikt moment dus om aandacht te vragen voor digitale duurzaamheid.

Wat is het probleem?
Anno 2012 is digitale informatie de norm. Het merendeel van het erfgoedmateriaal dat vandaag wordt gecreëerd is van oorsprong digitaal. Denk aan elektronische documenten, of foto’s en video’s die met een digitale camera zijn gemaakt. Daarnaast digitaliseren archieven, musea en bibliotheken steeds meer van ons analoge erfgoed om het via elektronische weg toegankelijk te maken.

Om digitale teksten, afbeeldingen, audio en video te consulteren heb je software en apparatuur nodig. Zelfs de kleinste technologische verandering daaraan kan een bedreiging vormen voor de bruikbaarheid van digitaal materiaal. Iedereen krijgt hiermee te maken. Vele mensen bezitten diskettes die niet meer in hun computer passen, zelfgebrande cd’s die onleesbaar zijn geworden, minidiscs met muziek die ze niet langer kunnen beluisteren en tekstverwerkingsbestanden die niet meer goed worden weergegeven.

Instellingen die cultureel erfgoed bewaren worden ook met dit soort problemen geconfronteerd – maar dan op een veel grotere schaal! De problemen doen zich overigens zich niet alleen voor bij digitaal erfgoed. Ook digitale wetenschappelijke data, bestuurlijke informatie en medische dossiers vragen – met het oog op de toekomst – immers een verzekerd beheer en bewaring op lange(re) termijn.

Om te voorkomen dat er morgen gaten in ons digitaal geheugen ontstaan, moeten we vandaag volop onze aandacht richten op de vraagstukken die duurzame bewaring met zich meebrengen. De nood is acuut. Organisaties en instellingen die verantwoordelijk zijn voor het beheer van informatie en cultureel erfgoed worstelen met een gebrek aan kennis en middelen. Naar mate de tijd verstrijkt is er meer en meer materiaal dat niet of nauwelijks meer geraadpleegd kan worden. Ondertussen is het moeilijk aandacht van beleidsmakers te vinden voor deze problematiek.  

Hoe dat probleem oplossen?
Buitenlandse voorbeelden leren dat een brede samenwerking noodzakelijk is om structurele oplossingen te vinden voor digitale langetermijnbewaring. De oprichting van het Platform Digitale Duurzaamheid is daarom voor Vlaanderen een belangrijke stap naar:

• het versterken van het bewustzijn rond de problematiek van digitale duurzaamheid;
• het verduidelijken van de rollen en verantwoordelijkheden met betrekking tot digitale duurzaamheid;
• het aan de orde stellen van de dringende nood aan infrastructuur, diensten, instrumenten en financiële middelen voor het duurzaam digitaal bewaren, beheren en ontsluiten van digitaal cultureel erfgoed;
• goede afspraken binnen de cultureel-erfgoedsector over de selectie voor de digitale langetermijnbewaring en de digitalisering van erfgoed.
• de opbouw en verspreiding van kennis en expertise rond digitale duurzaamheid.

Rond deze doelstellingen ontwikkelt het Platform Digitale Duurzaamheid acties die begin juni zullen worden voorgesteld op het Cultuurforum 2020 in Turnhout.

Oproep!
Zoals gezegd heeft elke instelling en erfgoedspeler baat bij dit initiatief. Instellingen en organisaties die de missie en doelstellingen van het platform willen onderschrijven, kunnen zich aansluiten bij dit platform. Meer informatie hierover vinden kandidaat-leden op de website van FARO. 

Meer informatie
Bart De Nil, stafmedewerker van FARO. Vlaams steunpunt voor cultureel erfgoed en secretaris van het Platform Digitale Duurzaamheid: bart.denil@faronet.be, tel. +32 (0)2 213 10 87.

Leden
Agentschap Onroerend Erfgoed | Algemeen Rijksarchief en Rijksarchief in de Provinciën | Amsab-ISG | Archief en Museum van het Vlaamse Leven te Brussel (AMVB) | Archiefdienst Jan De Nul NV | Argos. Centrum voor Kunst en Media | Bibnet | Centrum Agrarische Geschiedenis (CAG) | Centrum Vlaamse Architectuurarchieven (CVAa) | De Jonghe Film Production | Duffelcoat Productions | Erfgoedcel Brussel/Vlaamse Gemeenschapscommissie | Erfgoedcel Land van Rode | Erfgoedcel Mechelen | Erfgoedcel Meetjesland | Erfgoedcel TERF | Erfgoedcel Waasland | Erfgoedplus.be/Provinciaal Centrum voor Cultureel Erfgoed | FARO. Vlaams steunpunt voor cultureel erfgoed | FelixArchief Antwerpen | FotoMuseum | Heemkunde Vlaanderen | Het Firmament | KADOC K.U.Leuven | Letterenhuis Antwerpen | LIBIS/LIAS | Liberaal Archief | Lukas – Art in Flanders | Museum voor Industriële Archeologie en Technologie (MIAT) | NEEDCOMPANY | Packed. Expertisecentrum voor digitaal erfgoed | Resonant. Centrum voor Vlaams Muzikaal Erfgoed | Stadsarchief Aalst | Stadsarchief Leuven | Vlaamse Erfgoedbibliotheek | Vlaamse Kunstcollectie | VRT Archief

Waarnemend lid
Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium (KIK)