Nieuw charter Vlaamse musea: actief, geëngageerd en wederkerig

Stilleven van verschillende museumobjecten met levendige kleuren. Afbeelding via Freepik

Musea beseffen dat ze vandaag meer dan ooit met de voeten in de wereld staan. Dit is een momentum om fundamenteel na te denken over de balans tussen hun kerntaken en maatschappelijke rol(-len), en over de nieuwe uitdagingen die deze positie met zich meebrengt.

Het Vlaams Museumoverleg XL, FARO en ICOM Belgium Flanders publiceren daarom samen het charter Musea in dialoog met de samenleving: over de maatschappelijke opdracht en kerntaken van een museum, maar ook over actuele uitdagingen zoals autonomie.

Werkgroep Musea en Maatschappij

Sinds 2023-2024 is de Werkgroep Musea en Maatschappij actief. Tijdens de bijeenkomsten komen museumdirecteurs en -medewerkers samen om inzichten en ervaringen te delen over de rollen die ze al dan niet (willen of kunnen) opnemen. Want waaruit bestaat een maatschappelijke rol? Is het de rol van een museum om een standpunt in te nemen in een actueel debat? Is het de rol van een bestuur of een administratie om zich uit te spreken over museale topics? Welke grenzen zijn belangrijk? En worden die benoemd, laat staan gerespecteerd? Hoe autonoom zijn musea, en op welke vlakken? En wat is het evenwicht tussen een maatschappelijke rol enerzijds en de duurzame zorg voor museale kerntaken anderzijds?

Deze momenten van overleg zijn belangrijk. Deelnemers beseffen heel snel dat ze met gelijkaardige vragen en uitdagingen kampen. Door ze met elkaar te delen, steunen én inspireren ze elkaar. Bovendien leiden overlegmomenten tot concrete samenwerking zoals de totstandkoming van dit charter aantoont.

Charter 'Musea in dialoog met de samenleving'

Het Charter Musea in dialoog met de samenleving. Actief, geëngageerd en wederkerig, is dan ook het resultaat van een denkoefening en uitwisseling die de musea samen hebben ondernomen. Geïnspireerd door eigen museale praktijken en ervaringen, én door internationale ontwikkelingen, samengevat door de International Council of Museums (ICOM).

Je kan het charter hier downloaden.

Ten eerste willen de musea:

de kerntaken van een museum (museale werking) definiëren;
verhelderen dat musea als publieke instellingen een uitgesproken maatschappelijke opdracht vervullen;
benadrukken dat musea werken in dienst van de samenleving en de democratie.

Ten tweede formuleren de musea vijf principes die de maatschappelijke opdracht en de kerntaken van de museale werking verder concretiseren. Deze principes zijn geïnspireerd op de Ethische Code van ICOM, en worden door het Vlaams Museumoverleg XL, FARO en ICOM Belgium Flanders onderschreven.

Een begin van dialoog

Dit charter is slechts een startpunt. Het doel is om de dialoog tussen musea onderling te (blijven) stimuleren. We nodigen ook de bredere cultuursector, besturen, beleidsmakers, politici, gemeenschappen en andere stakeholders uit om in gesprek te gaan. Hiernaast voert FARO de komende maanden een onderzoek uit naar musea en hun stakeholders, waarbij vragen naar maatschappelijke rollen, autonomie en kerntaken worden meegenomen.

Feedback op het charter mag je bezorgen aan Olga Van Oost.

Het Vlaams Museumoverleg XL is het overlegplatform voor alle erkende musea in Vlaanderen en Brussel. FARO, het Vlaams steunpunt voor cultureel erfgoed, organiseert en ondersteunt dit uitgebreide museumoverleg, alsook het lokaal, bovenlokaal en landelijk Museumoverleg. ICOM Flanders Belgium is op zijn beurt, als Vlaamse tak van de International Council of Museums, de toegangspoort tot de internationale museumwereld.

Afbeelding: stilleven van verschillende museumobjecten met levendige kleuren. Via Freepik

Olga Van Oost

10 juni 2025

Musea