Duurzaam verbouwen & museumtechnieken - ICAMT Conferentie

De driedaagse conferentie ‘Duurzaam verbouwen en museumtechniek in internationaal perspectief’, die plaatsvond van 14 t.e.m. 16 september, ligt net achter ons. Met tachtig unieke deelnemers uit de vele sectoren die met cultureel erfgoed, bouwen of verbouwen in aanraking komen én vijftien verschillende nationaliteiten, mag het gezelschap gerust multidisciplinair en internationaal genoemd worden. De driedaagse was een initiatief van ICAMT en FARO, i.s.m. ICOM-België.

ICAMT, het Internationale Comité van ICOM voor architectuur en museumtechniek, organiseerde dit jaar z’n 43e jaarlijkse congres. Voor het eerst sinds zijn oprichting in 1948 was ICAMT daarvoor te gast in Brussel, Vlaanderen/ België. Voor FARO lag dit congres in het verlengde van het traject ‘Duurzaam verbouwen’ dat het steunpunt tussen 2013 en 2015 organiseerde.

Het driedaags programma bestond deels uit (inter)nationale cases die toegelicht werden in paperpresentaties, en deels uit museumbezoeken in Brussel en Vlaanderen. We nodigden sprekers uit binnen- en buitenland uit om een paperpresentatie te geven over een museumbouwproject en te focussen op de technische én de museografische aspecten van het project.

Bij de keuze van de museumbezoeken werd rekening gehouden met zowel logistieke, architecturale als inhoudelijke parameters. Het resultaat was een mix van zes gevarieerde sites en instellingen. Daaronder drie musea die recent openden voor publiek en drie bouwwerven in transformatie, elk in een specifieke fase van het bouwproces, de ene al korter bij oplevering dan de andere. Allemaal zijn ze op weg naar een vernieuwde infrastructuur die voldoet aan de laatste normen en scenografische ontwikkelingen. De instellingen varieerden in schaal, in collectie en in missie. Tijdens de bezoeken ontmoetten we museumdirecties, architecten en scenografen en gingen we met hen in gesprek.

Dag 1

Na de introductie Museumarchitecture, more than building blocks van Olga Van Oost en Monique Verelst, werd het startschot gegeven voor een eerste reeks van boeiende paperpresentaties:

Chris Van Goethem, What If Your Museum Was My Theatre?
Nana Meparishvili, From the 'Temple of Glory' to the National Gallery
Caroline Voet, Between Lecturn and Landscape. A new scenography for Museum Plantin Moretus in Antwerp
Jean Hilgersom, Strategic Plan Sustainability Inhotim, Brazil

In de namiddag stond een werfbezoek aan het Koninklijk Museum voor Midden-Afrika (KMMA) op het programma. Het museum sloot in 2013 de deuren voor het publiek om aan een grondige verbouwing te beginnen. Na de introductie door Guido Gryseels (algemeen directeur) over het bouwtraject, hadden een drietal groepen ruimschoots de tijd voor een rondleiding op de site en in de (bijna) afgewerkte zalen. Aansluitend volgde een debat met een deel van de aannemers en projectcoördinatoren van het project, de projectcoördinator voor het KMMA Dirk Verbist (diensthoofd gebouwen, preventie & beveiliging), de architect Maarten Baye (projectcoördinator, Stéphane Beel Architects), de scenografen Niek Kortekaas en Johan Schelfhout en verantwoordelijken voor de technische installaties en restauratiewerken.

Dag 2

De dag begon met een inleiding door gastheer Aldwin Dekkers, zakelijk leider van Museum M in Leuven. Aansluitend volgde een tweede reeks van paperpresentaties:

Luciana Mattiello, The Wayfinding Design Perspective. Understanding Experience in Museums
Mei-Fang Kuo, Exploring the Value and Significance behind the Musealizing of Architectural Heritage
Stephen Cannon-Brookes, Techniques for measuring daylight

In de namiddag volgde een bezoek aan het Museum Hof van Busleyden waar volop gewerkt wordt om tegen eind maart 2018 te openen voor publiek. Sigrid Bosmans (artistiek directeur) gaf meer duiding over het participatief traject dat het museum ondernam. Bart Stroobants (conservator infrastructuur) gaf aan welke moeizame weg het verbouwproces de afgelopen decennia heeft afgelegd. De scenaristen Christophe Gaeta en zijn rechterhand Didier Geirnaert gaven een preview op de interieurs. Nadien volgde een rondleiding in kleinere groepen, en gaven o.a. de architecten David Driesen (dmvA Architecten) en Hans Le Compte (HLC.r architecten) meer toelichting bij het bouwplan en de gebruikte materialen en technieken.

Van het Museum Hof van Busleyden begaf het gezelschap zich naar Kazerne Dossin, enkele straten verder. De groep werd er opgewacht door Christophe Busch (algemeen directeur), die informeerde over de visie en toekomstplannen van het museum. De architect en voormalig Vlaams bouwmeester Bob van Reeth reflecteerde over de totstandkoming van het huidige gebouw en de keuzes die er gemaakt werden.

Dag 3

In Antwerpen begon de dag in het M HKA waar Bart De Baere (algemeen & artistiek directeur) een toelichting gaf op het recent heringerichte gelijkvloers van het museum voor hedendaagse kunst. De ruimte transformeerde van een white cube kunsthal naar een meer toegankelijke ontvangstruimte voor een breder publiek. Bart De Baere eindigde met een korte vooruitblik op de toekomstplannen van het M HKA. Aansluitend volgde een laatste reeks van paperpresentaties:

Kiem-Lian The, Fire Safety: Implementing hi-fog in historical museum buildings
Steven Rosen, What Color is White Light?
Shirin Melikova, When tradition meets modernity

Het programma werd in de namiddag afgesloten met een bezoek aan de site van DIVA, het toekomstig museum en bezoekerscentrum voor zilver en diamant. Na een introductie van Jeroen Martens (algemeen directeur) gaf architecte Rein Geens (8 Office) meer toelichting bij het verbouwproces van de site aan de hand van een presentatie met aansluitend een rondleiding op de werf.

Bekijk de foto's van dag 1, dag 2 en dag 3 van deze driedaagse conferentie via de Flickr-pagina van FARO.

Monique Verelst

13 oktober 2017

Duurzaamheid