Circulaire gevelsteen voor nieuwe vleugel Design Museum Gent

Gevelsteen Design Museum Gent © FARO, Monique Verelst

De CO₂-impact van een gebouw is meer dan het energieverbruik. Nog al te vaak wordt er vergeten dat ook het productieproces van materialen van belang is. Dat er bij een bouw- of verbouwproces naast operationele emissies ook rekening gehouden wordt met materiaalgebonden emissies is dus een goede zaak. Enerzijds valt net daar nog heel wat klimaatwinst te boeken. Anderzijds gaat een reductie van het operationele verbruik ook vaak gepaard met een verhoging van het materiaalverbruik (bv. voor complexere installaties).

Die vaststelling viel bij het Design Museum Gent niet in dovemansoren: bij de bouw van zijn nieuwe vleugel werkt het museum met een gevelsteen waarvan de materiaalgebonden emissies sterk gereduceerd werden.

De Gent Waste Brick voor DING

Als onderdeel van het masterplan voor de verbouwing van het Design Museum Gent werkt het museum aan een grootschalig renovatieproject om zijn bestaande gebouwen uit te breiden. Tijdens het onderzoek- en ontwerpproces gingen opdrachtgevers, gebruikers en het ontwerpteam op zoek naar duurzamere materialen en technieken. Stadsontwikkelingsbedrijf sogent, Design Museum Gent, het architectenteam (Carmody Groarke en TRANS architecten) en partners (BC Materials en Local Works Studio) onderzochten, met de financiële steun van Vlaanderen Circulair (OVAM) en Stad Gent, de mogelijkheden om een circulaire, lokaal vervaardigde gevelsteen te maken.

“Onderzoek is een van de kernactiviteiten van een goede ontwerper en een goed designmuseum. Als museum moet je nadenken over de grote vraagstukken zoals klimaatverandering en moet je de mensen naar mogelijke oplossingen leiden.” - Katrien Laporte, Design Museum Gent

Gemalen beton © Cinzia Romanin en © Thomas Noceto
Gevelsteen DING © Cinzia Romanin en © Thomas Noceto
Gevelsteen Design Museum Gent © FARO, Monique Verelst

De Gent Waste Brick voor DING werd een koolstofarme gevelsteen die voor 63% uit gerecycleerd afvalmateriaal uit Gent wordt gemaakt. De stenen zijn niet gebakken, zodat carbonatatie onder atmosferische omstandigheden mogelijk is en er minder energie nodig is dan voor de productie van gebakken gevelstenen. Het ontwerpteam werkte nauw samen om een unieke materiaalsamenstelling te specificeren. Ondanks zijn beperkte hoeveelheid materiaalgebonden emissies is die sterk en resistent genoeg voor buitentoepassingen. Het fabricageproces, in combinatie met het gebruik van gerecycleerde composietmaterialen, levert een gevelsteen op met 0,17 kg CO₂-uitstoot. Dat is slechts 1/3 van de CO₂-uitstoot van een gebakken gevelsteen op basis van klei. De steen moet uiteindelijke ook gecertificeerd worden, een proces dat het nodige overleg vergt met de certificeringsinstantie voor de Belgische bouwsector BCCA (Belgian Construction Certification Association). Het product werd getoetst aan de Europese normen.

In een participatieprogramma zullen inwoners van de stad en bezoekers de kans krijgen om mee te helpen tijdens het maakproces. Een 100.000-tal stenen zullen in Gent worden geproduceerd met behulp van een schoon en eenvoudig productieproces om de gehele nieuwe vleugel van het museum mee te bekleden.

“De impact van deze lokaal geproduceerde steen op basis van Gentse afvalmaterialen blijft niet beperkt tot zijn massale koolstofbesparing. Vooral de impact op het denken van mensen is belangrijk: het is echt mogelijk om onze industriële processen te herbekijken en samen te evolueren in de richting van een echte transitie van onze bebouwde omgeving” - Ken De Cooman, BC Materials

Hoe kunt ook u een verschil maken?

In de toekomst zullen we met z’n allen niet enkel energie moeten besparen, maar ook de hele bouwproductieketen onder de loep nemen. Die opgave vraagt een integrale benadering van de volledige CO₂-levenscyclus, rekening houdend met de koolstofemissies die voortvloeien uit de materialen, de bouw en het gebruik van een gebouw gedurende zijn gehele levensduur, met inbegrip van de sloop en verwijdering ervan. Pas wanneer u een goed beeld hebt van de emissies over de gehele cyclus kunt u het gebouw, maar evengoed de tentoonstellingsinfrastructuur verduurzamen.

Een grotere aandacht voor duurzaamheid in het bouwproces vraagt dus niet enkel om een gedragen visie. Om het proces tot een goed einde te brengen zijn kennis, tijd en middelen nodig. Een behoorlijk engagement dus, maar u maakt er op termijn wel een verschil mee voor zowel het milieu als de omgeving.

Verder lezen?

Foto's: © FARO, Monique Verelst / © Cinzia Romanin en © Thomas Noceto

Monique Verelst