Herkomstonderzoek staat centraal in nieuwe Franstalige opleiding

De Universiteit van Parijs-Nanterre (Departementen Kunstgeschiedenis & Archeologie en Rechten & Politieke Wetenschappen) organiseert in 2023 een nieuwe universitaire opleiding over herkomstonderzoek.

Wie de opleiding volgt, verwerft gaandeweg meer inzicht in de circulatie van kunstgoederen, roofkunst, illegale handel en restitutie. De opleiding mikt vooral op masterstudenten, jongafgestudeerden en professionals uit erfgoedinstellingen en uit de kunstmarkt.

De discipline van het herkomstonderzoek nam de afgelopen decennia sterk in belang toe, vooral in Duitsland. Het wordt dan vooral opgevat als een kritische benadering van de historische context waarin kunstwerken, diverse artefacten en hele collecties werden verworven. Dat gebeurt onder meer door een analyse van de aankopen in openbare en particuliere collecties. Verder wordt ook onderzoek gedaan naar de zogenaamde 'transnationale onderlinge afhankelijkheid van de overdracht van cultureel erfgoed', vooral dan in de context van onrechtvaardigheden in verband met kolonisatie of het nationaal-socialistische regime.

De verplichting om de herkomst van collecties te onderzoeken is expliciet geformuleerd in de ICOM Code of Ethics for Museums (2017) als een essentieel onderdeel van de wetenschappelijke missie van het museum.

Gezocht: ervaren specialisten!

Herkomstonderzoek werd de laatste jaren actief ontwikkeld aan verschillende instellingen in o.m. Oostenrijk, Australië, België, Nederland, Duitsland en vele andere landen, en is belangrijk dan ooit. Denk bijvoorbeeld maar aan de noodzaak tot onderzoek in verband met:

roofkunst tijdens de Tweede Wereldoorlog;
collecties die gevormd werden in een koloniale context en de nood aan het herdefiniëren van de banden tussen voormalige koloniale mogendheden en de gekoloniseerde volkeren;
de strijd tegen de illegale handel van erfgoed als gevolg van gewapende conflicten en revoluties.

Dat professionals een degelijk inzicht moeten hebben in de geschiedenis van collecties en de historische en materiële studie van objecten, staat dus buiten kijf. Musea en erfgoedsites in Afrika, Azië, het Nabije en Midden-Oosten kenden de afgelopen jaren een sterke groei, net als de claims voor restitutie van erfgoed. Ook de impact van recente gewapende conflicten en de opkomst van de online kunstmarkt versterken alleen maar de noodzaak om collecties te documenteren en te inventariseren, en om te beschikken over ervaren specialisten die vertrouwd zijn met onderzoeksinstrumenten en -procedures.

Praktisch

De opleiding van 230 uren vindt plaats tussen januari en juli 2023 via hoofdzakelijk online sessies op vrijdagen en zaterdagvoormiddagen. Tijdens de eerste dagen van juli wordt de opleiding afgesloten met een verblijf in Parijs. De cursussen, workshops en bezoeken worden verzorgd door een internationaal panel van academici en professionals uit de museum- en kunstwereld.

Meer informatie is te vinden via de website van de opleiding.

Foto's: © FARO

Katrijn Dhamers

18 oktober 2022

Cultureel-erfgoedsector