Archieven plaatsen sporterfgoed in de kijker

Advertentie voor Albl’s fietsfabriek en -school in Graz, 1893. © Steiermärkisches Landesarchiv

Sportliefhebbers hadden de voorbije maanden een drukke agenda, met onder meer het EK Voetbal, de Tour de France en de Olympische Spelen. Met de Vuelta en de Paralympische Spelen blijft de sportzomer ook in het najaar nog even verder duren. Zo’n sportevenementen blijken vaak een mooie aanleiding om sporterfgoed in de kijker te plaatsen.

The National Archives

Zo greep het Britse nationaal archief de organisatie van de Olympische en Paralympische Spelen van 2012 in Londen aan om zijn archiefmateriaal hierover via een themawebsite te presenteren. Op The Olympic and Paralympic Record krijgen bezoekers via een tijdslijn afbeeldingen en archiefdocumenten te zien van de verschillende edities van de moderne Olympische Zomerspelen (tot 2012).

The National Archives publiceerde ook een research guide om onderzoekers hun weg te laten vinden naar archiefmateriaal over de spelen, en ruimer over sportgeschiedenis. Het archief besteedde ook via podcasts aandacht aan de geschiedenis van de Paralympische Spelen en – ook vandaag opnieuw actueel – intersekse atleten.

Op de fiets

Leerlingen van basisschool De Wegwijzer (Serooskerke) fietsen over de stormvloedkering Ooosterscheldekering in Zeeland, 10 juni 1986. © Zeeuws Archief

Stadsarchief Ieper dook naar aanleiding van de Internationale Archiefweek van 2021 – met als thema Empowering Archives – samen met veertien andere Europese archieven in zijn collectie voor een online tentoonstelling en gedrukte brochure over ‘fietsen’.

Ze belichtten samen de grote verscheidenheid aan Europese archivalia over de fiets, als symbool voor groeiende vrijheid, vooruitgang en mobiliteit.

Ook Amsab-ISG plaatst fietsen in de kijker naar aanleiding van Velo-City, een congres dat in juni 2024 in Gent doorging. Via de tentoonstelling Klein Verzet: fietsen in de collectie van Amsab-ISG toont het hoe verschillende groepen op uiteenlopende manieren gebruik hebben gemaakt van de fiets: van speeltje voor de elite tot emancipatiemiddel voor jonge vrouwen die er zonder chaperonne op uit wilden trekken en arbeiders die er hun dagelijks woon-werkverkeer mee verkortten. Benieuwd? Bezoek de gratis tentoonstelling nog tot 4 oktober 2024.

Campagnebeeld expo Klein Verzet. Amsab-ISG

Openluchtexpo Allez, Allez! Koers in Leuven. © Jan Crab

In Leuven werd in 2021 de openluchtexpo Allez, Allez! Koers in Leuven georganiseerd, naar aanleiding van het WK Wielrennen dat er toen plaatsvond. De expo bracht 140 jaar Leuvense wielrenners, koersen en wielerclubs in beeld op de site van de Velodroom. Voordeel van zo’n openluchtexpo: zeven dagen op zeven toegankelijk. De erfgoedcel en het stadsarchief van Leuven werkten samen met partners uit de erfgoedsector (KOERS. Museum van de Wielersport en Sportimonium) en de sportwereld (Tofsport Leuven) én met een hele groep Leuvense wielerliefhebbers. Samen schreven ze de tentoonstellingsteksten en maakten ze een selectie uit al het beschikbare materiaal. De expo was het resultaat van veel samenwerking én gedeelde passie voor de koers.

Een buitenexpo heeft het voordeel van toegankelijkheid, maar vergt een andere aanpak dan een tentoonstelling 'in huis' . Objecten konden bijvoorbeeld niet getoond worden op de buitenlocatie. Als alternatief werd een affichecampagne uitgerold die diverse Leuvense wielerfanaten portretteert samen met een belangrijk object zoals een wielertrui, trofee, motorhelm, ... Zo kregen de voorwerpen toch visueel een plaats op de expo-site, maar ook op de affiches die her en der in de stad te zien waren.

Ook de publicatie Leuven en Koers. Fietsen door anderhalve eeuw wielergeschiedenis, uitgegeven door de vriendenvereniging van het Leuvense stadsarchief, belichtte het Leuvense fietserfgoed.

Zin om aan de slag te gaan met je sporterfgoed?

Erfgoeddag 2025 belooft een onvergetelijke viering te worden van onze rijke sportgeschiedenis en de invloed ervan op onze cultuur. Mis de kans niet om deel uit te maken van deze bijzondere dag en laat je inspireren door verhalen van vroeger en nu.

Erfgoeddag 2025 draait om het thema Game on! Of je nu oude volksspelen nieuw leven wilt inblazen, een interactieve tentoonstelling over sportgeschiedenis wilt organiseren, of samen met lokale jeugdverenigingen een doe-activiteit wilt opzetten: de mogelijkheden zijn eindeloos.

Om je op weg te helpen, bundelden we allerlei inspiratie. Van werkvormen en locaties tot mogelijke partners en inhoudelijke voorbeelden: je vindt het allemaal in ons inspiratieluik.

Foto’s: Advertentie voor Albl’s fietsfabriek en -school in Graz, 1893 © Steiermärkisches Landesarchiv / The National Archives / Leerlingen van basisschool De Wegwijzer (Serooskerke) fietsen over de stormvloedkering Oosterscheldekering in Zeeland, 10 juni 1986 © Zeeuws Archief / Amsab-ISG / Openluchtexpo Allez, Allez! Koers in Leuven © Jan Crab

Jelena Dobbels

14 juli 2024

Cultureel-erfgoedsector