Ken jij het Lerend Netwerk Co-waarderen al? Daarin bekijken erfgoedwerkers uit Vlaanderen en Nederland hoe groepen, gemeenschappen of individuen inspraak kunnen krijgen bij het maken van keuzes over erfgoed. Het netwerk is een initiatief van FARO, de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en de Reinwardt Academie en komt regelmatig bij elkaar om ervaringen en inzichten uit te wisselen.

Zo ook op 13 september in Amsterdam. We hadden het over het waarderen van bedrijfserfgoed, leerden de aanpak van het Van Eesterenmuseum kennen en bekeken hoe meerstemmigheid echt een plaats kan krijgen in co-waarderingstrajecten.

Alle details over de bijeenkomst kan je nalezen in het verslag, dat je in 25 pagina's helemaal bijpraat. Deze blog zoomt in op een wonderlijke transformatie: die van participatietaart naar salade.

Van participatietaart ...

Even terug naar 2023, naar een ander lerend netwerk - het Lerend Netwerk Erfgoedonderzoek en Kennisontwikkeling. Dat besprak eind vorig jaar de participatieladder die FARO enkele jaren geleden maakte. Zo'n ladder is visueel erg handig, maar geeft meteen ook een heel lineair beeld. Alsof participatie alleen maar geslaagd is als je de bovenste sport van de ladder haalt. Allemaal erg hiërarchisch, en dus bedachten de leden van het Lerend Netwerk Erfgoedonderzoek een andere aanpak: een taart.

De participatietaart voor onderzoek vat de rollen van participanten samen in acht taartpunten. Allemaal even lekker, en allemaal net een tikje anders (want het ene stuk heeft een plakje banaan, het andere een aardbei). Als vrijwilliger kan je beginnen bij één stukje. Smaakt dat naar meer, dan stap je over naar een ander stuk taart. En word je naast dataverzamelaar ook communicator, als je dat wil.

Je vindt de taart op het einde van deze visienota. Het concept werd ook uitgetest tijdens de Netwerkdag Burgerwetenschap (12/09/2024) en werd ook daar erg gesmaakt (lees het korte verslag). 

... naar saladbar

En ook nu, in Amsterdam tijdens het Lerend Netwerk Co-waarderen, was het enthousiasme over de taart aanvankelijk groot. We zouden samen kijken of we ook voor co-waarderen zo'n taart konden bakken, met rollen die participanten aan een co-waarderingsproces kunnen opnemen. In kleine groepjes gingen we aan de slag, en gaandeweg ontstond er een nieuwe metafoor: de saladbar. En daar zijn goede argumenten voor.

Elke co-waardering is anders. Elk project bevat wisselende ingrediënten en ook de timing kan sterk variëren: dat vraagt maatwerk. Vandaar het idee van een buffet, waarbij ieder op maat een of meerdere ingrediënten kiest die het beste passen bij de fase waarin het co-waarderentraject zich bevindt:

• Je kiest voor een eerder eenvoudige salade of een bourgondische smaaksensatie. Je keert meerdere keren terug naar het buffet en improviseert naar smaak en behoefte.
• Naast de ingrediënten voor een salade zijn er ook nog mogelijkheden voor verbindende sauzen. Onder het motto ‘Iedere keer wordt de salade anders gegeten’ zorgen ze voor een smeuïge eenheid.
• En natuurlijk kan je de salade ook husselen. Want het initiatief hoeft niet altijd uit te gaan van een erfgoedorganisatie, maar kan evengoed ontstaan vanuit een groep, een wijk, een erfgoedvereniging …

In het verslag lees je een eerste aanzet tot dit buffet. Het is een weergave van wat de deelnemers in de werkgroepjes tijdens de studiedag verzamelden en wordt wellicht in een volgende bijeenkomst verder afgewerkt, gekruid en geproefd.

Dat smaakt naar meer? Een bedenking, suggestie of aanvulling? Contacteer Jacqueline van Leeuwen.

Foto: FARO-collega Jacqueline coacht vier deelnemers bij het bedenken van rollen voor participanten.