Hoe ga je als gemeentebestuur om met standbeelden die verwijzen naar de collaboratie? Met die vraag werd de gemeente Zedelgem afgelopen zomer geconfronteerd. Aanleiding was een standbeeld dat een eerbetoon vormt aan Letse collaborateurs van het naziregime. De gemeente vroeg advies aan een internationaal expertenteam over wat er met het monument en de bijhorende site moest gebeuren. 

Herdenking krijgsgevangenenkamp

Zedelgem, een middelgrote gemeente in het midden van West-Vlaanderen, kreeg afgelopen zomer een golf van protest over zich. Aanleiding was een bronzen monument in de vorm van een bijenkorf. Dat herdenkt 12.000 Letten die op het einde van de Tweede Wereldoorlog terechtkwamen in het krijgsgevangenenkamp van Vloethemveld. Ze werden daar opgesloten omdat ze aan de zijde van de Duitse troepen hadden meegevochten tegen de Russen.

Het monument moest de band tussen Zedelgem en Letland eren, zo klonk het bij de onthulling in 2018. Maar het was ook opgevat als een hulde aan de vrijheid, en leek zo een eerbetoon aan collaborateurs die door opsluiting van hun vrijheid werden beroofd.

Drie jaar lang bleef het monument onopgemerkt. Tot een groot dossier in het magazine Paris Match het monument en de achterliggende geschiedenis onder de aandacht bracht. Het magazine stelde zich de vraag of mensen die meewerkten met de nazi's, wel een monument verdienen.

Erkenning, geen eerbetoon