• ‘Dat is ons erfgoed, daar weet jij als jong meisje niets van!’
• ‘Waarom zou ik medelijden hebben met een gevangene uit de Tweede Wereldoorlog?’

Hoe reageer je op zulke krasse uitspraken, op zo’n manier dat je geen olie op het vuur gooit? Om je te helpen het gesprek te laten vloeien, ontwikkelde FARO een nieuw instrument: de vragenwaaier.

Polarisatie?

De vragenwaaier is een rechtstreekse uitloper van het Lerend netwerk gepolariseerd erfgoed. Dat kwam tussen februari 2024 en februari 2025 vier keer samen. Doel van deze bijeenkomsten? Meer inzicht krijgen in wat polarisatie nu eigenlijk is.

En wat blijkt? Polarisatie is eigen aan een democratie, waarin verschillende meningen naast elkaar mogen bestaan. Polarisatie is dus niet iets wat je wil voorkomen of elimineren.

Toxische polarisatie daarentegen, waarin mensen denken in strikte wij-zij-termen en groepen vijandig tegenover elkaar staan, is wel te vermijden. Want die vorm van polarisatie vormt een bedreiging voor ons democratisch samenleven.

Een depolariserende houding via vragen

Nog een doel van het lerend netwerk was om erfgoedwerkers instrumenten in handen te geven om een depolariserende houding aan te nemen in gesprekken en situaties waarin toxische polarisatie op de loer ligt. Je hebt natuurlijk geen controle over hoe iemand zich gedraagt. Wat je wel kan controleren, is je eigen gedrag en hoe jij reageert op bepaalde situaties.

En zo'n depolariserende houding kan je onder meer aannemen door verschillende soorten vragen te stellen. Die bundelden we in een vragenwaaier. Inspiratie haalden we onder meer uit de methodieken van het socratisch gesprek en van het inspirerend coachen. 

Download de vragenwaaier en ga meteen aan de slag

"Een groep van uitwisseling"

Tijdens de bijeenkomsten van het lerend netwerk was er erg veel ruimte om ervaringen delen en van elkaar te leren. Erfgoedconsulent Ruth van erfgoedcel zuidwest verwoordt haar ervaringen met het lerend netwerk als volgt:

“Het Lerend netwerk gepolariseerd erfgoed is in de eerste plaats een groep van uitwisseling en camaraderie. Je kan er zonder oordeel en in een vertrouwde omgeving je ideeën en ervaringen delen. Je begint zelf na te denken maar de groep helpt je ook om oplossingen te vinden op je vragen. Ten tweede kreeg ik, door dit netwerk, inzichten in hoe ik toekomstige polariserende discussies professioneel kan aanpakken. Maar evengoed kon ik voorgaande polariserende discussies beter verteren met behulp van de aangeleerde methodes zoals de socratische intervisie.”