5 nieuwe borgingspraktijken op Register van Inspirerende Voorbeelden

Deelnemers aan de slag tijdens het Ambacht in Beeld Festival © Ambacht in Beeld Festival

Ideeën nodig om immaterieel erfgoed te borgen? De Vlaamse minister van Cultuur voegt vijf nieuwe voorbeelden toe aan het Register van Inspirerende Voorbeelden rond het borgen van immaterieel erfgoed. Deze borgingspraktijken tonen erfgoedgemeenschappen die bewust actie ondernemen om hun erfgoed met anderen te delen en de volgende generaties zin te geven om mee te doen. 

De praktijken zijn gespreid over Vlaanderen en Brussel. Ze tonen dat diverse initiatiefnemers bezig zijn met immaterieel erfgoed: van professionele organisaties zoals erfgoedcellen tot geëngageerde vrijwilligersorganisaties.

Op advies van de expertencommissie selecteert de minister van Cultuur de volgende praktijken:

10 jaar visserijfolkloregroep De Korre – Blankenberge

Groepsfoto van visserijfolkloregroep De Korre in Blankenberge © Visserijfolkloregroep De Korre

Visserijfolkloregroep De Korre uit Blankenberge vierde in 2023 haar tienjarig bestaan. De groep brengt visserijtradities tot leven: leden beoefenen ambachten zoals netten breien of gaan op pad met de reus Eugenietje Kadet. 

Het project Van wol tot visserstrui belicht de symboliek van visserstruien en hun rol in de bescherming van vissers. Elke breisteek heeft een specifieke betekenis. Dit project resulteerde in het artikel 'Visserstruien en symboliek' en een jubileumboek met onder andere breipatronen. De Korre slaagt erin visserij-erfgoed op een vernieuwende manier te delen met nieuwe doelgroepen.

Academie voor Carnavalskunsten

Carnavalswerkhallen © Gert Swillens

De Academie voor Carnavalskunsten is een initiatief van Stad Aalst, cultuurcentrum De Werf en Erfgoedcel Denderland. Het vormingsaanbod is ontwikkeld op basis van een brede bevraging in de carnavalsgemeenschap en speelt in op de artistieke, technische en praktische noden van carnavalisten en carnavalsverenigingen. Om relevant te blijven wordt het aanbod jaarlijks geëvalueerd en aangepast.

De academie biedt praktische cursussen en workshops, zoals het maken van piepschuimen koppen en verftechnieken. Daarnaast is er een inhoudelijk programma dat de sociaal-culturele en historische context van carnaval belicht via lezingen, publicaties, video’s en podcasts. Er is ook een educatief luik voor scholen en nascholingen voor leerkrachten.

Door deze combinatie ondersteunt de Academie voor Carnavalskunsten de erfgoedpraktijk, draagt ze kennis over aan nieuwe generaties en stimuleert ze een dynamische en evoluerende carnavalscultuur. Bovendien fungeert de academie als platform voor het toekomstgericht bespreken van gepolariseerde discussies binnen het carnaval. Dit maakt de academie tot een inspirerend voorbeeld van hoe immaterieel erfgoed actief geborgd en vernieuwd kan worden.

Op handen gedragen: netwerk voor processie-erfgoed in Vlaanderen

Deelnemers aan de Virga Jesseprocessie

Op handen gedragen is het netwerk voor processie-organisatoren in Vlaanderen. Het biedt een platform voor erfgoedgemeenschappen om kennis en ervaringen uit te wisselen over de zorg voor het cultureel erfgoed dat verbonden is aan processies en ommegangen. Daarnaast worden uitdagingen zoals verjonging, financiering en de balans tussen religieuze en seculiere invullingen besproken.

Het netwerk komt zowel fysiek als digitaal bijeen en wordt ondersteund door drie erfgoedorganisaties: PARCUM, KADOC-KU Leuven en Histories. De kracht van het netwerk ligt in de samenwerking tussen gemeenschappen, die elkaar inspireren en ondersteunen.

Een nieuwe Antwerpse viool: herwaardering en borging van historisch vakmanschap

Een nieuwe Antwerpse viool © Frederik Beyens

Museum Vleeshuis gaf vioolbouwer Maarten De Keukeleire de opdracht een Antwerpse viool te bouwen, geïnspireerd op de historische Stiennonviool uit 1792. Dit project benadrukt de dialoog tussen erfgoed en hedendaags vakmanschap, waarbij eeuwenoude vioolbouwtradities worden vernieuwd.

De Keukeleire gebruikt authentieke technieken en materialen, wat bijdraagt aan het behoud van de Vlaamse vioolbouwkennis. Het documenteren van het proces ondersteunt kennisdeling en onderzoek. Het project past in het beleid van het museum om jong vakmanschap te ondersteunen en immaterieel erfgoed te borgen voor de toekomst.

Ambacht in Beeld Festival

Deelnemers in actie tijdens het Ambacht in Beeld Festival © Ambacht in Beeld Festival

Het Ambacht in Beeld Festival vond in maart 2024 voor het eerst plaats in Brussel, in Gare Maritime (Tour & Taxis), met meer dan 5.000 bezoekers en uitverkochte workshops. Dit festival, dat sinds 2013 in Amsterdam bestaat, biedt een unieke gelegenheid om ambachtelijke vakkennis te delen. Meer dan 40 makers tonen hun vaardigheden via workshops, masterclasses, exposities en demonstraties. Er is ook een speciaal aanbod voor kinderen.

Het festival wordt ondersteund door diverse partners in Vlaanderen en Brussel en is een inspirerend voorbeeld van samenwerking, waarbij kennisoverdracht en ambacht centraal staan. De tweede editie van het Ambacht in Beeld Festival vindt plaats op 9 en 10 mei 2026 in Gare Maritime.

Het Register van Inspirerende Voorbeelden is een dynamische lijst met best-practicevoorbeelden. Op die lijst worden inspirerende acties, projecten en programma’s gebundeld die inzetten op het borgen van immaterieel erfgoed. Het is de bedoeling dat erfgoedgemeenschappen, -organisaties en -vrijwilligers leren van elkaars goede voorbeelden.

Jaarlijks kunnen er nieuwe inspirerende borgingspraktijken genomineerd worden voor het Register. Het Departement Cultuur, Jeugd en Media lanceert elk najaar een nominatieoproep naar het brede publiek en de cultureel-erfgoedsector. Een expertencommissie beoordeelt de ontvangen nominaties en adviseert de Vlaamse minister van Cultuur in de keuze van inspirerende voorbeelden. De erkende voorbeelden worden voor drie jaar in het Register opgenomen. 

Bron: Vijf nieuwe borgingspraktijken op het Register van Inspirerende Voorbeelden, nieuwsbericht Departement Cultuur, Jeugd en Media

Foto's: Deelnemers aan het werk tijdens het Ambach in Beeld Festival © Ambacht in Beeld Festival / Groepsfoto van Visserijfolkloregroep De Korre © Visserijfolkloregroep De Korre / Carnavalswerkhallen © Gert Swillens / Deelnemers aan de Virga Jesseprocessie / Een nieuwe Antwerpse viool © Frederik Beyens

Elien Doesselaere