Op avontuur door de jaren 1770: ontdek de Ferrariskaart
Wie vandaag door de ErfgoedApp bladert, ontdekt niet alleen erfgoedlocaties, verhalen en beelden, maar ook enkele bijzondere historische kaarten. Een van die kaartlagen is de Ferrariskaart – een vrijwel volledige kaart van de Oostenrijkse Nederlanden uit de jaren 1770. Dat deze kaart vandaag zo scherp en nauwkeurig digitaal te bekijken is, danken we aan een titanenwerk achter de schermen.
Van 18e-eeuwse kaart naar digitaal meesterwerk
De originele Ferrariskaarten worden zorgvuldig bewaard in de Koninklijke Bibliotheek van België (KBR) in Brussel. Het gaat om honderden met de hand getekende bladen die tussen 1771 en 1778 zijn gemaakt in opdracht van graaf Joseph de Ferraris. Vooraleer deze kaarten online beschikbaar konden worden gesteld, moesten ze eerst digitaal gedocumenteerd, gescand en gereconstrueerd worden.
Het digitaliseren gebeurt met hogeresolutiescanners die elke vouw, verkleuring en penseelstreek vastleggen. Vervolgens worden alle kaartbladen digitaal aan elkaar gezet tot één groot geheel. Maar daarmee is het werk nog niet gedaan: de kaart moet ook ‘gegeorefereerd’ worden: gekoppeld aan moderne coördinaten zodat ze exact op de huidige kaart passen.
Georefereren: 35.000 punten om alles recht te trekken
Dat georefereren was een waar monnikenwerk. Digitaal Vlaanderen en onderzoekers hebben meer dan 35.000 controlepunten manueel aangeduid. Denk dan bv. aan kruispunten, kerken, rivieren of herkenbare landschapselementen die zowel op de Ferrariskaart als op moderne kaarten zichtbaar zijn. Met een eigen ontwikkelde referentiemethode werd elke afwijking rechtgetrokken.
Dankzij dat nauwkeurige werk vallen oude wegen, dorpskernen en landschappelijke elementen verrassend goed samen met de huidige topografie. Dat maakt de Ferrariskaart uniek: je ziet letterlijk hoe het landschap vroeger vorm kreeg en welke structuren vandaag nog herkenbaar zijn.
Hoe bekijk je de Ferrariskaart in de ErfgoedApp?
Afbeeldingen: Het dorp Grimbergen op de Ferrariskaart. Kabinetskaart der Oostenrijkse Nederlanden en het Prinsbisdom Luik, 1771-1778, kaartdeel 'Vilvoorde'. Exemplaar bij de KBR / Screenshot ErfgoedApp: Ferrariskaart met extra fietsknooppuntenroute
