Op dinsdag 30 april reikte de Vlaamse Gemeenschap de Ultimas 2023 uit tijdens een liveshow in AED Studios in Lint. De Vlaamse cultuurprijzen werden uitgereikt aan dertien laureaten, in evenveel categorieën, als erkenning voor hun verdienste in de socio-culturele sector.

De awardshow werd live gestreamd op VRT MAX en uitgezonden op Radio 1. Sofie Lemaire en Thomas Vanderveken waren de gastvrouw en gastheer van de avond. ​ 

Ultima Roerend en Immaterieel Erfgoed 2023

Laureaat van de Ultima Roerend en Immaterieel Erfgoed 2023 is het Gents Universiteitsmuseum (GUM) & Plantentuin. De jury "vindt het bewonderenswaardig dat het jonge museum nu al een leidend voorbeeld is op diverse vlakken" en looft de keuze van het museum om een ‘forum’ rond wetenschap, twijfel en kunst te zijn.

Uit het juryrapport:

"GUM wil een museum zijn waar de bezoeker kan ontdekken dat wetenschap het resultaat is van vallen en opstaan, twijfel en verbeelding. Het centraal plaatsen van ‘twijfel’ maakt het museum maatschappelijk bijzonder relevant, zeker in een maatschappij waar kritisch denken onder druk komt te staan. Het museum weeft ‘twijfel’ als een sterk element doorheen de hele werking en creëert een museum als een waardevolle plek voor maatschappelijk debat. Dit museale concept zorgt voor een scherp en onderscheidend profiel. GUM slaagt er zo in om een relatief onbekende en vooral eclectische collectie vanuit interessante invalshoeken zichtbaar te maken voor een groot publiek, en met dat publiek in debat te gaan."

GUM opende in volle coronacrisis de deuren en wist zich met een doordachte en frisse werking meteen in de schijnwerpers van het professionele veld te zetten. Het afgelopen jaar zette GUM zich met de expo ‘Phallus’ ook op de kaart voor het bredere publiek. De expo is tekenend voor het verrassende en gedurfde publieksaanbod en doorbreekt maatschappelijke taboes. Het museum ontplooide op enkele jaren tijd een enorm gevarieerd publieksaanbod en weet dit op een aantrekkelijke en heldere manier te communiceren. Het museum zet methodieken als object-based learning op een innovatieve wijze in.

Ook betrekt GUM op een interessante manier erfgoedgemeenschappen bij de werking. De jury feliciteert het museum expliciet voor de werking van het Museum Student Team (MuST). Dat is een groep van een 30-tal enthousiaste studenten tussen 18 en 26 jaar, uit meer dan 20 verschillende opleidingen, die mee hun schouders zetten onder het museum. De verregaande inspraak en samenwerking tot op beleidsniveau is indrukwekkend. Het museum realiseert vanuit een doordrongen visie, een doorgedreven participatieve werking en doorbreekt zo het klassiekere museummodel.

De museale taken achter de schermen zijn uitdagend en ook hier zet het museumteam zich hard voor in. De jury looft het museum om ook voor de zorg voor de collectie grote inspanningen te leveren. De bewaring van de collectie op alcohol en formol werd bijvoorbeeld in een aangepaste geacclimatiseerde ruimte ondergebracht. De grote verhuisbewegingen van de verschillende collecties vormen samen een immens werk.

GUM is niet alleen inspirerend voor de erfgoedsector, ook binnen het netwerk van collega-universiteiten speelt het museum een trekkende rol rond academisch erfgoed. GUM is erin geslaagd om een venster te creëren op het academische erfgoed van de universiteit en dit door interessante invalshoeken aan bod te laten komen. Het betrekken van wetenschappers bij de collectiewerking, en verder onderzoek op de collectie, biedt interessante invalshoeken.

De jury feliciteert het team van GUM & Plantentuin, dat zich met een beperkte ploeg heel slagkrachtig toont. De jury vermeldt in het bijzonder ook directeur Marjan Doom om haar toonaangevende visie en aanpak. Het neerschrijven van de museale visie in de publicatie Het Museum van de twijfel (2020, Marjan Doom) getuigt van een doordacht en transparant beleid."

Meer achtergrondinformatie vindt u op de Ultimas-website.

Over de Ultimas ​ 

De traditie van de uitreiking van de Vlaamse cultuurprijzen ontstond in 2003. Sindsdien reikt de Vlaamse overheid elk jaar 12 prijzen uit, in evenveel categorieën, aan toonaangevende artiesten, kunstenaars, organisaties of gezelschappen. De laureaten worden gekozen door een jury van deskundigen. ​ ​ 

Alle laureaten ontvingen op 30 april een fysieke award van Daan Gielis. Daarnaast is er voor elke laureaat een geldprijs van 10.000 euro. Uitzondering hierop is de winnaar van de Ultima voor Algemene Culturele Verdienste, die een som van 20.000 euro ontvangt als bekroning van een integrale carrière. ​ 

Praktisch 

De uitzending is te herbekijken en herbeluisteren via VRT MAX en Radio 1. Meer informatie over de Ultimas en de Laureaten 2023 vindt u op de Ultimas-website. 

Foto: Gents Universiteitsmuseum GUM. FrDr via Wikimedia Commons, CC BY 4.0 DEED